Пайвандлаш ишлари



Download 7,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/133
Sana13.07.2022
Hajmi7,91 Mb.
#792729
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   133
ЁРДАМИДА ПАЙВАНДЛАШ
Кириш йул-йуригини куйидаги режа асосида утказиш тавсия 
этилади: иш урнини ташкил килиш ва ишларни хавфсиз бажариш 
коидалари; алюминий ва унинг котишмаларини ёй ёрдамида пай­
вандлаш; мисни ёй ёрдамида пайвандлаш; бронзани ёй ёрдамида су­
юклантириб коплаш. Йул-йурик бошида талабаларга иш урнини таш­
кил килишнинг ва рангли металл хамда котишмаларни пайвандлаш­
да риоя килинадиган мехнат хавфеизлигининг асосий 
к о и д а л а р и н и
173


эслатиш лозим. Алюминий ва унинг котишмаларини пайвандлашда 
хлор ва фтор тузларининг ёниш максуллари, жезларни пайвандлаш­
да эса куп микдорда рух бушари ажралиб чикиши тушунтирилади. 
Шундан келиб чикиб, жез ва бронзани пайвандлашда нафас олиш 
органларини шахсий ,\имоя воситалари билан кушимча равишда му- 
\офаза этиш кераклиги хдкида талабаларни огоклантириш камда 
Каво тозалагични узиб куйиб ёки респираторсиз пайвандлаш ишла­
рини бажаришни такикдаш зарур. Сунгра атюминийни ёй ёрдамида 
кумир электрод билан пайвандлашни курсатишга утиш мумкин. 8 мм 
калинликдаги иккита пластинани таглик устида учма-уч йвдиб, кир- 
раларига чутка билан юпка флюс катламини сургиш амалда на­
мойиш килиб курсатилади. Кейин 8—15 мм калинликдаги пластина­
лар, одатда, икки утишда пайвандланиши тушунтирилади: дастлаб­
ки утишда кирралар киздирилади, иккинчи утишда пайвандлаш амалга 
оширилади. Биринчи угишни бажариш усулини курсатишда талаба­
лар дикк,атини электрод чок уртасидан четларга томон секин кара- 
катлантирилишига каратиш лозим. Бунда тезлик шундай танланиши 
керакки, кирралар суюкданмайдиган даражада, аммо суюкданиш 
арафасида булсин. Буни пластинада суюк металл томчилар, яъни 
унча катта булмаган суюкланиш учокдари пайдо булишидан билиш 
мумкин. Металл кирралари шу йусинда киздириб олингач, пайванд­
лашга утса булади. Электр ёйини косил килиб, чап кулдаги пайванд­
лаш сими кумир электроддан 5—10 мм оркаца каракатлантирилиши 
камда уз уки билан чок буйлаб пластина юзасига нисбатан 35—40° 
бурчак колатида жойлашиши кераклигини (94-расм) тушунтириш
лозим. Чивик суюкланиши 
учун пайвандлаш ваннаси- 
га ботирилади. Айни пайт­
да унинг томчи булиб су- 
юкданишига йул куйил- 
майди, чунки бу колатда 
том чилардаги металлда 
кучли оксидланиш юз бе- 
ради.
Пластинанинг тахми- 
нан ярмини пайвандлаб 
булгач, талабалар эътибо- 
ри электродни сиртмокси- 
мон тарзда тебранма кара­
катлантириш кераклигига
94-расм.
А лю минийни пайвандлаш да кумир 
электродни ва пайвандлаш сим ини жойлаш - 
тириш чизмаси:
/ —таглик пластина; 
2—
пайвандланадиган буюм; 
-пайвандлаш сими; 
4—
кумир электрод.
3-
174


каратилади хамда чок сиртидаги тош коллар ва эришга улгурмаган 
оксид пардалари чок охирида тушириб юбориш учун шундай крлди- 
рилиши тушунтирилади.Чокни пайвандлаш якунида ёй учирилади 
ва бу жойдаги киришиш туфайли чукурча пайдо булгач, ёй яна 
с к>ил и б, чукурча узил-кесил пайвандланади.
Пайвандлаш тугагач, реакцияга киришган флюс алюминий куп­
ли емирилади, шунинг учун сиртдаги ва унга туташган асосий ме­
талл, юзасидаги флюсни пулат чутка ёки иссик сув билан яхшилаб 
тозалаш кераклиги уктирилади.
Чокни куздан кечириб ва уни прессда синдириб, талабаларга шу 
синган жойдаги металлнинг тузилишини курсатиш, пайвандлашнинг 
асосий коидалари га риоя кдлинмаслиги окибатида вужудга келиши 
мумкин булган нуксонларга улар эътиборини каратиш зарур. Ш ун­
дан кейин алюминий ва унинг котишмаларини алюминий узакли 
ОЗА-1 ва ОЗА-2 маркали электрод билан пайвандлаш курсатилиб, 
бунда имкон борича киска ёйдан фойдаланилиши ва электродлар 
тебранма харакатлантирилмаслиги айтилади. Электродтар копламаси 
ута намикканлиги сабабли пайвандлаш олдидан куритиш лозимлиги 
уктирилади. Сунгра мисни кумир электрод билан пайвандлаш ама- 
лини курсатиш лозим. Ю кор и да баён этилган амаддан фа кат бошка 
пайвандлаш материали ва флюс ишлатштиши билангина фарк кили- 
ши боис бу жараённи намойиш этиш хам тез амалга оширилади, 
шундан кейин талабалар бевосита машкни бажаришга киришадилар.
Мисни металл электрод билан пайвандлаш амали кирраларининг 
бир томони кия кертилган 8 мм калинликдаги пластиналарда куйи­
даги тартибда бажарилади: иккита мис пластина учма-уч йигилгач, 
талабалардан бирига пайвандлаш режимини танлаш вауни таъмин­
лаш манбаини белгилаш топширилади. Айни пайтда талабаларга мис­
ни пайвандлашда, одатда, тескари кутбли узгармас токдан фойдала­
нилиши, ток кучи хам катта олиниши эслатиб куйилади. Талабалар 
диккати чок хосил килиш жараёнида электрод кундалангига тебран­
ма харакатлантирилмаслигига,чоктомонга 10—15° огдириб ушлани- 
шига ва имкон борича киска ёйдан фойдаланшшшига каратилади. 
Чокни пайвандлаб булишгач, суюклантириб копланган металлнинг 
мустахкамлиги ва кайишкокдигини ошириш учун уни мухрасининг 
юзаси сфера шаклидаги енгил болга билан чукичлаб чикиш керак­
лигини талабаларга тушунтириш лозим.
Пулат пластиналарда ёй ёрдамида бронзани суюклантириб коп- 
лашни намойиш килишда, одатда, бундай металл билан иш жараё­
нида ишкаланадиган юзалар копланиши эслатилади. Бунда кумир
175


ёки металл электроддан фойдаланиш мумкин. Суток, бронза нихрят- 
да окувчан булганлиги сабабли уни суюклантириб коплашда пласти­
наларни факат пастки хрлатда урнатиш кераклиги тушунтирилади, 
Бу мураккаб машкдарни амалда курсагишни талабаларнинг муста­
кил ишлари билан тез-тез алмаштириб туриш макбулдир.
Талабалар машкдарини куйидаги режа асосида утказиш тавсия 
этилади. алюминий ва унинг кдгишмаларидан тайёрланган пласти­
наларни кирраларига ишлов бермасдан, кумир электрод билан учма- 
уч пайвандлаш, шундай пластиналарни кирраларининг бир томонига 
ишлов бериб, металл электрод билан учма-уч пайвандлаш; мис плас­
тиналарни кирраларига ишлов бермасдан, кумир электрод билан учма- 
уч пайвандлаш; мис пластиналарни кирраларига ишлов бериб, ме­
талл электрод билан учма-уч пайвандлаш; пулат пластиналарга брон- 
зани суюкдантириб коплаш.
Алюминий ва унинг котишмаларини ёй ёрдамида пайвандлаш 
машки соф алюминийдан ёки унинг кртишмаларидан (AM г, AM ц 
ва хоказо) ишланган 6 —8 мм калинликдаги пластиналарда аввалига 
кумир электрод билан, кейин темир электрод билан бажарилади. 
Пластиналар графит, мис ёки пулат тагликлар устида 3 мм тиркиш 
крлдирилиб йигилади. Пайвандлаш режимини талабалар мустакил 
танлашади. Бунда кайл а пайвандлаш бажарилмайди. Пастки кирралар 
пайвандланишини ва чокнинг орка томони муста^кам чикишини 
таъминлаш учун тагликда арикча очилади.
Иш уринларини айланиб чикишда талабалар пайвандлаш техно, 
логиясига аник риоя килишларини ва чок сиртидан флюс ва копла- 
ма колдикларини тозалаб ташлашни эсдан чикармасликларини куза- 
тиш зарур. Уларнинг купчилиги бир хил хатоликка йул куяётган- 
ликлари пайкалганда, маш кни тухтатиб, бутун гуру^га жорий 
йул-йурик бериш лозим булади. Текширув намуналари ташки кури- 
нишига караб ва синишга синаб куриб бахрланади. Синган жойида 
говаклар, тошкол аралашмалари ва пайвандланмай колган жойлари 
булмаслигига эътибор берилади.
Мисни, ёй ёрдамида кумир электрод билан пайвандлаш 4—6 мм 
Калинликдаги мис пластиналарда, кирраларига ишлов бермасдан ба­
жарилади. Пластиналар пулат ёки кумир тагликлар устида ораларида
3 мм тиркиш колдириб йигилади ва кумир электрод билан бир утишда 
пайвандланади, чокузагида эса кайта пайвандлаш амалга оширила- 
ди. 6—8 мм калинликдаги мис пластиналар кирраларининг бир то­
мони кия кертилиб, маълум маркадаги электрод билан <1=4мм,
176


1=200—250 А режимида пайвандланади. Хдр икки холла \ам чоклар 
пайвандлаб булингандан кейин талабалар уларни чукичлаб чик,иш- 
тари зарур. Текширув намунаси ташки кури ниш ига караб ва керосин 
окчзиб синаб куриб бахоланади.
Пулат ёй ёрдамида бронзани суюклантириб коплаш машклари 
8—10 мм калинликдаги пластиналарда бур калами 7—8 мм диаметр­
ли куйма бронза электродлар билан бажарилади. Бунда электроднинг 
] мм дмаметрига 30—35 А х,исобидан танланган тескари кутбли узгар- 
мас токдан фойдатанилади.
Иш уринларини айланиб чикишда талабалар диккдгини танакор — 
бура ишлатиш, ^ар бир ватикни енгил бодга билан чукичлаб чикиш 
ва хар кайси катламни аста-секин срвитиш зарурлигита каратиш 
лозим. Кдтламлар секин совиши учун деталь куруккумга ёки асбестга 
кумиб куйилади.
Сал купчигандек кузга ташланувчи текширув намунаси ташки 
куринишига караб бахрланаду. Унинг йунилган юзасида говаклар, 
тошкол араташматари ва дарзлар булмаслигига эътибор берилади.
Якунловчи су^батда талабалар йул куйган хатолар куриб чики- 
либ, машк учун берилган бахрлар эълон килингач, рангли металлар 
хдмда уларнинг котишмаларини пайвандлашнинг б о т ка мавжуд усул- 
ларини (масалан, флюс ёрдамида ва \имоя газлари — аргон ва гелий 
му\итида пайвандлашни) эслатиш лозим. Керакли жихрзлар булган 
хдлла, алюминий, титан ва цирконий котишмаларини пайвандлаш­
ни курсатиш максадга мувофикдир. Су^бат охи р ид а уйда рангли ме- 
ашар ва уларнинг котишмаларини газ алангасида пайвааолашга дойр 
материални такрорлаб келиш топшириладй.

Download 7,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   133




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish