P islomov toshkent 2017 O‘quv qo‘llanma

Spestifikastiyalarni belgilash
bosqichida tizim funksiyalarini aniq 
ta’riflash amalga oshiriladi, kiruvchi va chiquvchi ma’lumotlarning 
strukturasi beriladi, fayllarning strukturasiga, ma’lumotlarga kirishni 
tashkil qilishga, ma’lumotlarni yangilash va chiqarib tashlashga tegishli 
bo’lgan masalalar kompleksi hal etiladi. Spestifikastiyalar faqat tizim 
bajarishi lozim bo’lgan funksiyalarni, qanday tarzda bunga erishilishini 
ko’rsatmasdan bajaradi. Tizim funksiyalarini realizastiya qilishning batafsil 
algoritmlarini tuzish ushbu bosqichda amalga oshirilmaydi. 

---

124 
Loyihalash
bosqichida spestifikastiyalar tomonidan beriladigan 
algoritmlar ishlab chiqiladi, va axborot tizimining umumiy strukturasi 
shakllantirladi. Ishlab chiqiladigan tizim katta bo’lmagan qismlarga 
shunday bo’lib chiqiladiki, har bir shunday qismni realizastiya qilish uchun 
javobgarlik yoki bitta ishlab chiquvchiga, yoki ijrochilar guruhiga 
yuklatilishi mumkin bo’lishi kerak. Bunda tizimning shu tarzda belgilangan 
har bir moduli uchun unga qo’yiladigan talablar: realizastiya qilinadigan 
funksiyalar, modullarning o’lchamlari, bajarish vaqti va boshq. 
shakllantirilgan bo’lishi kerak. 
Keyingi bosqich – 
kodlash
dir. Bu bosqich eng oddiysi. Uni 
realizastiya qilishda yuqori daraja algoritmik tillaridan, strukturaviy va 
ob’yektli-orientirlangan dasturlash uslublaridan foydalaniladi. Kodlash 
dasturiy ta’minot ishlab chiqishning boshqa har qanday bosqichiga 
qaraganda yaxshiroq o’zlashtirilgan. 
Testlash
bosqichi – eng qimmat turadigan bosqichlardan biridir. 
Testlashga sarflanadigan xarajatlar tizimni yaratishga oid barcha 
xarajalarning yarmini tashkil qiladi. Yomon rejalashtirilgan testlash 
ko’pincha muddatlarning cho’zilishiga va ishlar grafigining barbod 
bo’lishiga olib keladi. Testlash jarayonida tizim uchun ish holatida 
xarakterli bo’lgan ma’lumotlar qo’llaniladi. Sinovlarni o’tkazish rejasi 
oldindan tuzilgan bo’lishi lozim, test ma’lumotlarining katta qismini esa 
titzimni loyihalash bosqichida belgilash kerak. 
Testlash uchta stadiyaga bo’linadi: 

avtonom; 

kompleks; 

tizimli. 
Avtonom
testlashda har bir modul dasturchilar tomonidan 
tayyorlanadigan ma’lumotlar yordamida tekshiriladi. Bunda modulning 
dasturiy muhiti testlashni boshqarish dasturi yordamida imitastiyalanadi, u 
haqiqiy podprogrammalar o’rniga mazkur moduldan murojaatlar 
bo’ladigan soxta dasturlarni (go’yo “zaglushkalar”ni) o’z ichiga oladi. 

---

125