P islomov toshkent 2017 O‘quv qo‘llanma

3.6. Yo’ldoshli tasvirlarni tahlil qilish 
MZ ma’lumotlaridan samarali foydalanish uchun GATda yo’ldosh 
tasvirlaridan foydali axborotni chiqarib olishni bilmoq kerak. MZ 
tasvirlarini interpretastiyalash va tahlil qilish jarayoni kuzatish maqsadlari 
parametrlarini identifikastiyalash va/yoki o’lchashdan iborat. MZda 
maqsadlar suratda ko’rinib turgan va quyidagi tavsiflarga ega bo’lgan har 
qanday ob’yekt bo’lishi mumkin: 

ob’yektlar nuqtalar, chiziqlar yoki poligonlar bilan berilgan 
bo’lishi mumkin. Bu ular har qanday shaklga ega bo’lishi 
mumkin demakdir. 

ob’yektlar bir-biridan turlicha bo’lishi lozim. Bu tasvir kontrastli 
bo’lishi kerak demakdir. 
Ob’yektlarni interpretastiyalash va identifikastiyalashning katta soni 
qo’lda yoki vizual tarzda, ya’ni odam tomonidan bajariladi. Ushbu holda 
analog axborot (fotografiya, maket, xomaki rasm) tahlil qilinadi. Agar MZ 
ma’lumotlari raqamli formatga aylantirilgan bo’lsa, u holda tahliliy 
operatsiyalar kompyuterdan foydalanib amalga oshiriladi. Raqamli ishlov 
berish vizual interpretastiyalash imkoniyatlarini kengaytirish uchun, 
ob’yektlarni avtomatlashtirilgan tarzda tanib olish uchun qo’llaniladi, odam 
ishtiroki bundan mustasno. 
Qo’lda interpretastiyalash va tahlil qilish aeros’yomka axborotidan 
faol foydalanish vaqtlaridan boshlangan va amalda ixtisoslashtirilgan 
uskunalarni talab etmaydi. Raqamli ishlov berish uchun, teskarisi, ya’ni 
qimmatbaho professional uskunalar zarur. Boshqa tomondan, vizual tahlilni 
faqat bir qatlamli tasvirlar ustida o’tkazish mumkin, kompyuter texnikasi 
esa ko’p qatlamli suratlar bilan ishlashga qodir. Raqamli tahlil ko’p 
spektral polosalarni bir vaqtda tahlil qilishda va ma’lumotlarning katta 
massivlariga ishlov berishda tengi yo’qdir. 

---

104 
Ob’yektlarni identifikastiyalash ob’yektlar o’rtasidagi rang tonidagi 
farq, shakl, o’lcham, tekstura, soya, struktura, assostiastiyalardagi farq kabi 
vizual farqlanishlarni topishga asoslangan. 
Rang toni
– Bu fundamental alomat, ob’yektlar unga qarab 
farqlanadi. Ton yordamida tasvirdagi turli shaklga, o’lchamga, teksturaga 
ega ob’yektlar farqlasa bo’ladigan bo’lib qoladi. 
Shakl
individul ob’yektlarning umumiy ko’rinishiga, strukturasi yoki 
sxemasiga (ierarxik strukturasiga) tegishlidir. Shakl interpretastiya uchun 
muhim tavsiflardan biri hisoblanadi. Chetlari to’g`ri shakllar odatda shahar 
va qishloq xo’jaligi ob’yektlarini ifodalaydi, shu bilan birga, o’rmon 
massivlarining chegaralari kabi tabiiy ob’yektlar noto’g`ri shaklga ega 
bo’ladi, odamlar ob’yektlar chetlarini sun’iy tarzda yaratgan hollar bundan 
mustasno. 
Tasvirda