P islomov toshkent 2017 O‘quv qo‘llanma

ob’yektlarning o’lchamlari
– masshtab funksiyasidir. 
Ob’yektning mazaradagi boshqa ob’yektlarga nisbatan o’lchamlarini 
baholash, absolyut o’lchamini baholash kabi muhimdir. Ob’yekt o’lchamini 
tez approksimastiyalash interpretastiya jarayonini tegishli natijaga tezroq 
olib kelishi mumkin. Masalan, agar interprtator erdan foydalanish 
zonalarini farqlashi lozim bo’lsa, u shu erdagi binolar yaqinidagi hududni 
tanib oladi, bunda katta binolar fabrikalar yoki omborxonalar tariqasida 
interpretastiyalanadi va ularga tijorat yo’nalishida foydalanish mansub deb 
hisoblanadi, o’z navbatida, kichik binolar uy-joy sifatida foydalanishni 
bildiradi. 
Struktura
farqlanadigan 
ob’yektlarning 
fazoviy 
joylashuviga 
tegishlidir. O’xshash tonlar va tksturalarning tartibli takrorlanishi modelni 
farqlash va, Pirovardida, tanib olish imkoniyatini beradi. Bir tekis 
taqsimlangan daraxtlarli bog`lar, yoki binolar o’rtasida tartibli oraliqlarga 
ega shahar dahalari strukturaning yaxshi misollari bo’la oladi. 
Tekstura
tasvirning ayrim oblastlaridagi joylashuvga va tonal 
o’zgarishlar tezligiga tegishlidir. Notekis teksturalar odatda dog`li ton bilan 
ifodalanadi, unda tekis teksturalar kichik tonal o’zgarishlarga ega 
bo’lishini e’tiborga olinsa, kul rang darajalari kichik maydonda keskin 

---

105 
o’zgaradi. Tekis teksturalar – bu dalalar, asfalt yoki yaylovlar kabi o’xshash 
yuzalarni aks ettirishning eng ko’p uchraydigan natijasidir. Daraxtzor 
qabilidagi g`adir-budur yuzali va noto’g`ri strukturali ob’yekt notekis 
teksturaga sabab bo’ladi. Tekstura – ob’yektlarni va ularning 
xususiyatlarini interpretastiyalash jarayonining eng muhim elementlaridan 
biridir. 
Soya
ham interpretastiyalashda foydali, zero u kuzatuvchini 
ob’yektlarning profili va balandligiga oid axborot bilan ta’minlay oladi. 
Biroq soyalar o’zlarining ta’sir zonalariga tushadigan ob’yektlarni 
intepretastiyalashni murakkablashtirishi ham mumkin, zero soyalar 
chegarasidagi ob’yektlar kamroq ko’zga tashlanadi va o’z tevarak-
atrofidan 
kamroq 
farqlanadi. 
Soya 
topografiya 
va 
releflarni 
identifikastiyalashda muhimdir. 
Assostiastiya
kuzatilayotgan ob’yekt yaqinidagi boshqa taniladigan 
ob’yektlar yoki ularning xususiyatlari o’tasidagi bog`lanishni e’tiborga 
oladi. Boshqa ob’yektlarning xususiyatlari bilan bog`liq bo’lgan 
ob’yektlarning xususiyatlarini identifikastiyalash tanib olish jarayonini 
osonlashtiradi. Yuqorida keltirilgan misolda tijoratga oid xususiyatlar 
ob’yektning yirik transport yo’llariga yaqinligi bilan shartlanishi mumkin, 
bunda yoddan ko’tarmaslik kerakki, turar joy rayonlari maktablar, bolalar 
maydonchalari va stadionlar bilan birga joylashadi.