P. I. Ivanov m. E. Zufarova umumiy psixologiya


IV.  N U T Q N IN G   A N A T O M IK -F IZ IO L O G IK  A S O SL A R I



Download 25,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet253/542
Sana03.09.2021
Hajmi25,74 Mb.
#163650
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   542
Bog'liq
hjacki 342 Umumiy psixologiya (Ivanov P.I.)

IV.  N U T Q N IN G   A N A T O M IK -F IZ IO L O G IK  A S O SL A R I

Bosh  miya  po'stidagi  alohida  markazlarning  faoliyati  va  nutqqa  oid 

muskul  apparati  nutqning anatomik-fiziologik asosini  tashkil  qiladi.

Tovush  nutqining (fonetik  nutqning)  muskul  apparati uch qismdan

— nafas  olish,  ovoz  va  artikulatsiya  apparatlaridan  iborat. 

Nafas  olish 

apparati 

diafragmadan,  o'pkadan,  o'pkani,  bronxni  va  bo'g'izni  ha­

rakatga keltiruvchi muskullardan iborat.  Nafas olish apparatining vazifasi 

nutq  apparatining  ovoz  qismiga  havo  kiritib  turishdan  iborat.



Ovoz  apparati 

— nafas  olinadigan bo'g'izning davomi  bo'lgan  kekirdak 

bo'lib,  to'rtta tog'aydan  iboratdir.

Shu  tog'aylar  o'rtasidagi  bo'shliqda  ikkita  gorizontal  elastik  mus­

kullar  bor,  bu  ovoz  muskullari  deb  ataladi.  Nafas  bo'g'izdan  chiqib 

turgan  havo  bu  muskullarni  harakatga  keltirib,  tebratib  turadi.

Tog'aylar  mana  shunday  tebranib  turishi  tufayli  ovoz  muskullari 

taranglanishi  yoki  susayishi  mumkin:  bu  muskullar  bir-biriga  yopishib 

yoki  bir-biridan  ajralib  turishi  natijasida  ularning  o'rtasida  ovoz  teshigi 

deb  atalgan  bo'shliq  hosil  bo'ladi.

Agar ovoz  muskullari  tarang  bo'lib tursa yoki  bir-biriga  yaqinlashib 

qolsa (ya’ni, ovoz teshigi yopilib qolsa), u  holda nafas yo'lidan chiqqan 

havo  shu  teshikka  kirib,  ovoz  muskullarining  chetlarini  tebratadi  (vi-



bratsiya qiladi),  natijada tovush hosil boMadi. Agar 

ovoz muskullari  bir-biriga yetarli ravishda yaqin- 

lashmagan  bo'lsa,  nafas  oladigan  bo‘g‘izdan 

chiqayotgan  havoning  ovoz  muskullariga  yengil 

ishqalanib  o'tishi  natijasida  pichirlagan  tovush 

hosil  boMadi.  Erkin,  tovushsiz  nafas  olinganida 

ovoz  muskullari  tarang  boMmasdan  qoladi,  ovoz 

teshigi  esa  toMa  ravishda  ochiq  bo'lib  qoladi.

Artikulatsiya  apparati  ogMz  bo‘shligMdan  va 

burun bo‘shligMdan iboratdir. Bu bo'shliqlar bo'g'in 

ustidagi  tovushga  bamisoli  sayqal  beruvchi  truba 

kabi  bir narsadir  (rezonatordir).

OgMz  bo‘shligM  bo‘gMzda  paydo  boMgan  to- 

vushlarning asosiy rezonatori boMib xizmat qiladi. 

Agar tovush toMqinlari ogMz bo‘shligM orqali  hech 

bir to'siqqa  uchramay  o'tayotgan  boMsa,  unli  to­

vushlar hosil  boMadi.  Unli  tovushlarning 


Download 25,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   249   250   251   252   253   254   255   256   ...   542




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish