P h aydarova

qopqa 
sistemasini hosil qiladi. Keyingi 
o‘ng kardi­
nal vena 
esa 
kyuverov quyilishigacha 
uzluksiz boradi. 
Buyraklardan keluvchi keyingi kardinal venalar yurak atrofi-
da bosh qismdan venoz qon olib kelu­
vchi 
oldingi kardinal venalar 
bilan 
qo‘shiladi. Keyingi va oldingi kardinal 
venalarning qo‘shilishi natijasida yura- 
kning venoz qo‘ltig‘iga quyiladigan juft 
kyuverov quyilishi 
hosil b o ‘ladi.
30-rasm . Suyakli baliqlar qon aylanish
sistemasi sxemasi:
1-yurak b o ‘lm asi, 2-yurak qorinchasi, 3 -ao rta pi- 
yozchasi, 4 -q o rin aortasi, 5-olib keluvchi jab ra ar- 
teriyalari, 6-olib ketuvchi jab ra arteriyalari, 7 -ao rta 
ildizi, 8 -o rq a a o rta , 9 -u y q u arteriyasi, 1 0 -o ‘m rov 
arteriyasi, 11-dum venasi, 12-keyngi o ‘ng kardinal 
vena, 13-keyngi chap kardinal vena, 14 -buyrak qonqa 
sistem asi, 15-ichak osti venasi, 16-jigar q opqa siste­
m asi, 17-kyuverov q u y ilish i, 18-jigar v en asi, 19- 
oldingi kardinal vena (venoz qonli tom irlar qora rangga 
b o ‘yalgan).
56

---

Jigar qopqa venasi 
ichakdan m ustaqil boshlanadi. Bu 
vena jigarda kapillyarlarga bo‘linadi va shu kapillyarlar yana 
birlashib venoz sinusga quyiladigan 
jigar venasiga 
aylanadi. 
Tog‘ayli baliqlarga xos juft suzgichlardan qon olib keluvchi 
yonbosh venalar 
suyakli baliqlarda b o ‘lmaydi.
Baliqlarning yuragida hamma vaqt venoz qon bo‘ladi. Qon 
aylanish doirasi bitta; bunda arterial qon venoz qon bilan 
aralashib ketmaydi. Qon aylanish doirasi ikki funksiyani ba- 
jaradi: 1) organizmning barcha hujayralarini ovqat va kislorod 
bilan ta ’minlaydi va 2) venoz qonni qaytadan tiklaydi. Bu 
quyidagicha amalga oshadi. Arteriyalar orqali yurakdan ve­
noz qon chiqib, jabralarga oqib boradi, qon jabralarda oksid- 
lanib arterial qonga aylanadi-da, arteriya qon tomirlari orqali 
butun gavdaga tarqaladi, keyin venoz qon bo'lib venalar orqa­
li yurakka keladi. Arterial va venoz qon ular tarkibidagi gaz- 
ning sifatiga qarab aniqlanadi, natijada qonning nomi bilan 
qon tomirlarining nomlari hamma vaqt to ‘g‘ri kelmaydi. Ma- 
salan, qorin aortasi va olib keluvchi jabra artcriyalarida venoz 
qon bo'ladi, shuning uchun qonning tarkibiga qaramasdan, 
balki yurakdan chiquvchi qon tomirlari arteriya va unga ke­
luvchi qon tomirlari vena deb ataladi.