P h aydarova

Qon aylanish sistemasi. 
Zog‘ora baliqning yuragi tana 
bo‘shlig'ining oldingi qismida qorin tom onida joylashgan. 
Uning faqat uchta bo'lim i: 
venoz sinusi 
(q o itig ‘i), 
yurak
bo'lmasi 
va uning ostida joylashgan muskulli 
yurak qorin­
chasi 
bor (30-rasm). Shunday qilib, zog‘ora baliq va um um an 
suyakli baliqlar yuragida 
arterial konus 
b o ‘lmasligi bilan 
tog‘ayli baliqlar yu-ragidan farq qiladi.
Yurak qorinchasidan yo‘g‘on qon tomiri — qorin aortasi 
chiqib, boshlanish joyida 
aorta so‘g‘oni 
deb ataladigan ken- 
gayish hosil qiladi. Aorta so‘g‘oni klapanlari va ko'ndalang 
yo‘lli muskullari bo‘lmasligi bilan yurak boiim laridan, xusu- 
san arterial konusdan farq qiladi, shuning uchun ham u yurak 
singari mustaqil urib (ishlab) turmaydi. Til osti jabrasining 
yarim bolagi to ‘liq taraqqiy etmaganligi natijasida uning qon 
olib keluvchi jabra arteriyasi yo'qolganligi sababli faqat to ‘rt 
juft qon olib keluvchi 
jabra arteriyasiga 
ega (30-rasm).
Qon aylanish sistemasining navbatdagi periferik qismlarini 
oddiy preparovkalarda ko‘zdan kechirib bo‘lmaydi, bulling 
uchun maxsus in’eksiya qilingan preparat talab qilinadi. Shun­
day qilib, qon olib keluvchi jabra arteriyalari, jabra yaproqla-

---

rida kapillyarlar sistemasiga bo‘linib ketadi. Bu kapillyarlar- 
ning juda yupqa devorlari orqali qon bilan jabrani yuvib o‘tuvchi 
suv orasida gazlar almashinuvi ro‘y beradi. So‘ngra kislorodga 
boy arterial qon, ''kapillyarlar orqali qon olib ketuvchi 
jabra
arteriyalariga 
yig‘ilib, natijada toza qon orqa (dorzal) to- 
monda joylashgan bir juft 
aorta ildiziga 
quyiladi. Aorta il- 
dizlari boshning orqasida umurtqa pog‘onasining tagida bir- 
biri bilan q o ‘shilib, butun organlarga qon olib boruvchi qon 
tom irlar chiqadigan 
orqa aortani 
hosil qiladi.
Dum b o ‘limidagi venoz qon toq dum venasi orqali keladi 
va ikkiga bo‘linib buyraklarga boradi. Suyakli baliqlarning 
ko‘pchiligida tog‘ayli baliqlarga qarshi o ‘laroq faqat chap 
buyrakda, chap keyingi kardinal vena mayda kapillyarlarga 
bo‘linib