P h aydarova

Oyoqlar skeleti va ularning kamarlari
Quruqlikda yashovchi to ‘rtoyoqli umurtqali hayvonlarda
206

---

yelka kamari asosan kurak, korakoid va o'm rov suyaklaridan 
tashkil topgan. Sutemizuvchilarda esa yelka kamarining ayrim 
suyaklari rivojlanmagan. Ularning yelka kamari kurak va in- 
gichka o'm rov suyaklaridan tashkil topgan (113-rasm). Tulki­
larda faqat kurak suyagi bo‘ladi, o ‘mrov suyagi bolm aydi.
113-rasm. Tulkining yelka kamari va
oldingi oyoqlari skeleti:
1-k u ra k suyagi, 2 -k u rak toji, 3 -a k ro m ia l 
o ‘sim ta, 4 - b o ‘g ‘im c h u q u rc h a si, 5 -k o ra k o id
o ‘sim tasi, 6-yelka suyagi, 7-tirsak suyagi, 8 -b i- 
lak suyagi, 9-bilaguzuk suyaklari, 10-kaft suyak­
lari, 11-barm oq falangalari.
Kurak suyagi sutemizuvchilar uchun xarakterli uchburchak 
plastinka shaklida bo‘lib, uzunasiga ketgan baland toj va toj- 
ning uchida akromial o‘simtasi bo‘ladi. Kurakning distal (pastki) 
uchida yelka suyagi uchun bo‘g‘in yuzasi ham bor. 0 ‘mrovning 
bir uchi tog‘ay yordami bilan kurakka (akromial o ‘simtasiga) 
va ikkinchi uchi to ‘sh dastasiga birikadi. Korakoid suyagi sut 
emizuvchilarning ko‘pchiligida em brion rivojlanishdagina 
bo‘lib, keyinchalik kurakka korakoid o ‘simta shaklida qo‘shilib 
ketadi. 0 ‘mrov suyagi tulkilar singari ko'plab yirtqichlar, tuy- 
oqlilar, xartumlilar va kitsimonlarda ham bo‘lmaydi. Ko'pchilik 
xaltalilar, hasharotxo‘rlar, qo‘lqanotlilar, primatlar, kemiruv- 
chilar va tovushqonsimonlarda o ‘mrov suyaklari yaxshi rivoj- 
langan. Datslabki sutemizuvchilarda esa korakoid suyagi ham 
rivojlangan bo‘ladi.
Oldingi oyoqlar skeleti yelka, bilak va oyoq kafti bo‘lim- 
laridan iborat. Yelka bo‘limdagi 
yelka suyagi 
uning proksi-
207

---

mal (yuqori) uchida kurakning bo'g'in yuzasi bilan qo'shiladigan 
yumaloq boshchasi bor. U distal (pastki) uchidagi bloksimon 
o'sim ta orqali bilak bo'lim i bilan qo'shiladi. Bilak bo'limi