P h aydarova

Ichki organlarining tuzilishi. 
Ichi yorilgan akulani van- 
nachaga chalqanchasiga yotqizib, ichki organlari tuzilishi bi­
lan quyidagi tartibda tanishib chiqing (15-rasm).
Nafas olish organlari. 
Akulaning har bir jabra yorig'ining 
bir uchi halqumiga, boshqa uchi esa tashqariga ochiladi. Jabra 
yaproqlari jabra yoriqlarining oldingi va keyingi devoriga qa­
tor o ‘mashgan. Jabra yaproqlari har qaysi qator jabraning yarim 
bo‘lagini hosil qiladi. Jabraning ikkita yarim bo‘lagi birgalik- 
da yaxlit jabrani vujudga keltiradi. Shunday qilib, akula boshi­
ning har qaysi tomonida hammasi bo'lib to ‘rtta jabra va uning 
bitta yarim bo‘lagi (til osti yoyi) bor. Jabralarning orasida va 
oxirgi jabraning orqasida, bir tomoni to‘g‘ridan-to‘g‘ri halqumga, 
ikkinchi tomoni bevosita tashqariga ochiladigan jabra yoriqlari 
bor. Jabra yoylaridan esa jabralararo to'siqlar chiqadi, bu 
to'siqlar bir jabraning ikkita yarim jabrasini ajratib turadi. Bu 
to ‘siqlarni tog‘ay shu’lalar tutib turadi.
29

---

15-rasm. Ichi yorilgan akula (erkagi):
l-bunin teshigi, 2-og‘iz teshigi, 3-jabralari, 4-tashqi jabra teshiklari, 5-venoz 
qo‘ltig‘i, 6-yurak oldi bo'lm asi, 7-yurak qorinchasi, 8-arterial konusi, 9-qorin aor­
tasi, 10-olib keluvchi jabra arteriyasi, 11-oshqozonning kardial qismi, 12-osh-qo- 
zonning pilorik qismi, 13-ingichka ichak, 14-ichi yorilgan spiral klapanli yo‘g‘on 
ichagi, 15-to‘g ‘ri ichak, 16-rektal bezi, 17-kloakasi, 18-jigari, 19-o‘t pufagi, 20-o‘t 
y o ii, 21-oshqozon osti bezi, 22-talog‘i, 23-buyragi, 24-urug‘ yo‘li, 25-qorin juft 
suzgich qanotining kopulyativ o'simtasi, 26-qalqonsimon bez, 27-urug‘don.
Ovqat hazm qilish organi. 
Akulaning og‘zida harakat­
chan tog‘aydan iborat jag‘lari bor. Uning hazm sistemasi og‘iz 
bo‘shlig‘iga olib kiradigan og‘iz teshigidan boshlanadi. Og‘iz 
b o ‘sh lig ‘ining c h e tla rid a teri p lakoid tan g ach alarin in g
o ‘zgarishidan paydo bo‘lgan konussimon o ‘tkir tishlar bir necha 
qator bo‘lib joylashgan. Og‘iz bo‘shlig‘i sekin-asta jabra teshik­
lari ochiladigan keng va katta halqumga tutashadi. Halqumdan
30

---

keyin qizilo‘ngach (preparatda u jigar ostida joylashgan), 
qizilo‘ngachdan keyin V harfiga o ‘xshab bukilgan oshqozon 
keladi. Oshqozonning oldingi qismi