P h aydarova

109-rasm. Quyon skeleti:
1-bo‘yin umurtqalari, 2-ko‘krak umurtqalari, 3-bel um urtqalari, 4-dumg‘aza 
umurtqalari, 5-dum um urtqalari, 6-qovurg‘alar, 7-to‘sh suyagi dastasi, 8-kurak, 9- 
kurakning akromial o ‘simtasi, 10-kurakning korakoid o ‘simtasi, 11-nomsiz suyakn- 
ing yonbosh bo'lim i, 12-nomsiz suyakning quymich bo'lim i, 13-nomsiz suyakning 
qov b o ‘limi, 14-berkituvchi teshik, 15-yelka, 16-tirsak suyagi, 17-bilak suyagi, 18- 
bilaguzuk suyaklari, 19-kaft suyaklari, 20-son suyagi, 21-tizza qopqog'i, 22-katta 
boldir suyagi, 23-kichik boldir suyagi, 24-tovon suyagi, 25-to‘piq suyagi, 26-oyoq 
kaft suyaklari.
Bosh skeleti — miya qutisi. 
Sutem izuvchilam ing bosh 
skeleti to ‘la suyaklashgan. Ayrim suyaklar bir-biri bilan umr- 
bod saqlanib qoladigan choklar orqali birikadi. K o‘p hollarda
199

---

suyaklar notekis g‘adir-budur yuzali bo‘lib, bu yuzaga mus- 
kullar birikadi. Quyida tulkining bosh skeleti tuzilishi to ‘g‘risida 
m a’lum otlar berilgan (110-rasm).
A
в
v
110-rasm. Tulkining bosh skeleti:
200

---

А — yon to m o n d a n , В — ostki to m o n d a n k o ‘rinishi, V — saggital kesimi:
1-ensa suyagi, 2-katta ensa teshigi, 3-ensa b o ‘rtm asi, 4-tepa oraliq suyagi, 5- 
tepa suyagi, 6-m anglay suyagi, 7-m anglay suyagining k o ‘z usti o ‘sim tasi, 8-burun 
suyagi, 9-chakka suyagi, 10-chakka suyagining y onoq o 'sim tasi, 11-yonoq suyagi, 
12-asosiy p o n asim o n suyak, 13-oldingi p o n asim o n suyak, 14-qanot-ponasim on 
suyak, 15-qanotsim on suyak, l6-dim og‘ suyagi, 17-jag‘oldi suyagi, 18-jag‘oldi su- 
vagming tanglay o'simfcasi, 19-ustki ja g ‘ suyagi, 20-ustki ja g ‘ suyagining tanglay 
o ‘sim tasi, 21-tanglay suyagi, 22-qanotsim on suyak bu ru n c h ig ‘a n o g ‘i bilan, 23- 
ko'zyosh suyagi, 24-nog‘ora suyak, 25-tashqi quloq teshigi, 26-tish suyagi, 27-tish 
suyagining toj o 'sim tasi, 28-pastki ja g ‘ining birikish joyi, 29-kurak tishlari, 30- 
qoziq tishlari, 31-kichik oziq tishlari, 32-katta oziq tishlari.
Miya qutisining ensa b o lim i katta ensa teshigini o ‘rab tu- 
radigan bitta ensa suyagidan tashkil topgan. Lekin bu suyak 
to ‘rtta mustaqil suyak (toq asosiy ensa suyak, ikkita yon ensa 
suyak va bitta ustki ensa suyak) ko‘rinishida yuzaga kelib, hali 
yosh hayvonlarda bir-biriga chok bilan qo'shilgan bo‘ladi. Ensa 
teshigining ikki yonida bittadan 
ensa bo'rtmasi 
bor. Bu orqali 
bosh skeleti birinchi umurtqaga harakatchan tarzda birikadi. 
Miya qutisining ostida, ensa suyagining oldida