6. Ерни иж арага олиш
Одатда ерни ижарага олиш операцион ижарадир, чунки ерни ишлатиш муддати чегараланмаган.
Агар ижара сотиб олиш ёки ерга эгалик килиш хукукини беришни кузда тутса, унда бундай операция
мохияти буйича муддати ни узайтириб сотиш деб хисобланади ва ижара капитализациялаштирилиши
лозим. Агар ижарага олинган мулкнинг бозор киймати ичида ер нархи 25%дан пастни ташкил килса,
операция асбоб-ускуна ижараси сифатида каралади. Агар ернинг нархи 25%дан купрок булса, унда
ернинг ижараси алохида хисобга олинади.
7. М олиявий хисоботида маълумотни ёритиш
И жарага олувчиларни м олиявий хисоботида маълумотни ёритиш
Ижарага олувчиларни молиявий хисоботларида куйидагиларни ёритиш зарур:
(а) баланс такдим этишнинг хар бир санасига - молиявий ижара шароитида ижарага олинган
активларнинг киймати;
(б) молиявий ижарага тегишли жорий ва узок муддатли мажбуриятларни бир-биридан ва бошка
мажбуриятлар дан ажратган холда ушбу ижарага олинган активлар буйича мажбуриятлар;
б) умумлаштирилган шаклда ижара буйича ижара туловларига тааллукли мажбуриятлар суммаси
ва уларни тулаш даври тугрисидаги маълумотлар;
в) салмокли молиявий чекловлар, ижарани кайта тиклаш хукуклари, ижара объектларини харид
килиш ва ижара билан боглик булган бошка кузда тутилмаган хдпатлар буйича маълумотлар;
г) х,ар бир молиявий хисоботни тузиш санасига ижара туловларининг колдик суммаси ва ижарага
берувчининг даромади, шунингдек ижара объектининг кафолатланган колдик киймати;
д) лизинг даври учун копланмаган мажбурият колдигига доимий фоиз ставкасини олиш учун
ижарага берувчининг даромади (ижара буйича фоизлар) ни таксимлашда фойдаланиладиган усул;
е) молиявий х,исобот тузиш санасида иккиламчи ижарадан олиниши кутилаётган келгуси ижара
туловлари суммаси тугрисидаги маълумотлар.
И жарага берувчиларни молиявий хисоботида маълумотни ёритиш
(а) молиявий хисоботни такдим килиш санасида ижара объектлари хисобланган активлар киймати
тугрисида маълумотлар. Мазкур ижара мулклари билан боглик булган карзлар дебиторлик киска
муддатли ва узок муддатлига ажратилган холда бошка карзлардан алохида тан олиниши керак;
(б) даромадни таксимлашда фойдаланилган усул;
(в) операцион ижарага берилган активларни киймати ва хар бир баланс хисоботининг санасига ва
активларнинг хар бир асосий туркуми буйича у билан боглик булган амортизация ажартмаларини.
22 - топширик. Ижара хисоби
1997 йил 1 январда, “Диёр” компанияси ва “Гузал” компанияси ижара шартномасини тузкшди.
Ушбу шартнома буйича “Гузал” компанияси (ижарага берувчи) “Диёр” компаниясига (ижарага
олувчи) ижарага, узи сотиб олган хакконий киймати 10,000 ш.б. булган асбоб-ускунани берди. Ижара
муддати 5 йил ва “Диёр” компанияси хар йилнинг охирида 3,000 ш.б. тулаш мажбуриятини олди.
Асбоб-ускуна ижарага бутун фойдали хизмат муддатига берилади ва ижаранинг охирида колдик,
киймати булмайди деб кутилади. Ижара ижарачи томонидан бекор килиниши мумкин эмас. Мулкка
тегишли хукук ёки асбоб-ускуна билан боглик солик имтиёзлари мавжуд эмас.
Энг кам ижара туловлари 15,000 ш.б. (3,000 хар йили беш йил мобайнида). Крлдик киймат
йуклиги сабабли бу хам ижарага берувчининг ижарага килган ялпи инвестицияларидир. Асбоб-
ускунанинг хакконий киймати 10,000 ш .блиги учун, умумий молиявий харажатлар 5,000 ш.б. булади.
Ижара кучга кирганда, “Диёр” компанияси (ижарага олувчи) хисобот учун куйидагини тан олади:
Асосий актив
10,000
Ижара мажбурияти
10,000
Х,ар йили “Диёр” асосий активнинг 2, 000 ш.б. амортизациясини курсатади.
Изох: Бу мисолда бир текисда хисобдан чикариш усули кулланган.
3,000
ш.б.га тенг хар бир ижара тулови молиявий сарфлар ва мажбуриятларнинг камайиши
орасида таксимланади. Белгиланган фоиз ставкаси 15.24 %. Бу ставкада ижара туловларнинг соф
ясорий киймати 10,000 ш.б.га тенг. Ижаранинг бошидан “Диёр” хисоботда аниклаш ва курсатиш учун
кулланадиган туловлар жадвалини тузади.
Изох: Оштак молиявий хисоботларни тузиш учун фоизларни тулаш буйича харажатлар йиллик
туловдан олдин хисобланиши керак.
Do'stlaringiz bilan baham: