Ozuqa vitaminlari va antibiotiklar ishlab chiqarish. Reja

B12 vitaminini olish va uni qo’llash 
B12 vitaminining dubyo bo’yicha bir yilda ishlab chiqarilish hajmi 9-12 ming kg 
ni tashkil qiladi. Undan 6500 kgi tibbiyot maqsadlari uchun foydalaniladi, qolgan 
qismi esa chorvachilikda qo’llaniladi. Vitamin B12 ishlab chiqarish asosan propion 
kislotali bakteriyalarni o’stirishga asoslangan (Rossiyada, Buyuk Britaniyada, 
Vengriyada). Rossiya va Vengriyada mezofil va termofil metonogen 
bakteriyalardan ham foydalaniladi. Italiyada aktinomisetlar va shunga yaqin 
bakteriyalar asosida vitamin B12 olinadi.
Vitamin B12 ni olish uchun bakteriya anaerob muhitda, makkajo’xori ekstrakti 
solingan glukoza, kobalt tuzi, ammoniy sulfatli aralashmada o’stiriladi. Bijg’ish 
jarayonida hosil bo’lgan kislota ishqor eritmasi bilan neytrallashtiriladi, 72 soatdan 
keyin muhitga vitamin tarkibiga kiruvchi oraliq modda-5.6-DMB (5.6-
dimetilbenzimidazol) solinadi.
Fermentatsiya 72 soatdan keyin tamomlanadi. Vitamin B12 bakteriya hujayrasida 
to’planadi. Shuning uchun bijg’itish tamom bo’lgandan keyin separatsiya qilinadi, 
undan vitamin, pH 4.5-5.0 gacha nordonlashtirilgan suv bilan, 85-900C da 60 min, 
stabilizator sifatida 0.25% li NaNO2 solingan eritma bilan ekstraksiya qilinadi.
Vitamin B12 ning suvdagi eritmasi sovutiladi, pH ni 5.0% li NaOH eritmasi bilan 
6.8-7.0 gacha olib boriladi. Eritmaga oqsilni kaogulyatsiya qilish uchun Al(SO4)3 
x18H2O va suvsiz FeCl3 qo’shiladi songra zich-filtr orqali filtrlanadi. Eritmani 
tozalash ion almashuvchi smolali SG-1 da olib boriladi, undan kobolaminning 
ammiak eritmasi bilan elyutsiya qilinadi. Keyin vitaminning suvdagi eritmasida 
organik eritmalar bilan qo’shimcha tozalash ishlari olib boriladi, parlantiriladi va 

---

kolonkada Al2O3 bilan tozalanadi. Ammoniy oksididan kobolamin suvli aseton 
bilan elyutsiya qilinadi.
Vitaminning suv-aseton eritmasiga aseton qo’shiladi va 3-4oC, 24-48 soat ushlab 
turiladi. Cho’kmaga tushgan vitamin kristali filtrlanadi, toza aseton va tibbiyotda 
ishlatiladigan efir bilan yuviladi so’ngra vacuum-eksikatorda P2O5 ustida 
quritiladi. Ko-B12ni parchalanib ketmasligi uchun hamma jarayonlar kuchli 
qorong’i qilingan xonalarda yoki qizil nurli yorug’likda olib boriladi. Shunday 
qilib, faqatgina CN-kobolamin oksidi aralashmasini olish mumkingina bo’lib 
qolmasdan, yuqori terapevtik samaraga ega bo’lgan vitaminning koferment 
ko’rinishini ham olish mumkin.
Rossiyaning mikrobiologiya sanoati kobalaminlarning turli xil ko’rinishdagi 
davolash preparatlarini ishlabchiqaradi: ampulada (CN-B12 sterilizatsiya qilingan 
eritmasi bilan, 0.9% li NaCl eritmasi aralashmasi), tabletkada (CN-B12 foliyevoy 
kislota bilan aralashmasi), (mukovit), tarkibida CN-B12 mukoproteid shaklida 
tayyorlanib, dorixonalarda sotiladi.

---

Ampulada sotiladigan: kompolon, antianemin va gepovit kabi davolash 
preparatlarining-tarkibiga katta shoxli mollar jigarining suvdagi ekstrakti 
qo’shilgan. Rossiyada sanoat miqyosida vitamin B12 ni propion kislotali 
bakteriyalardan olish yo’lga qo’yilgan va u tibbiyot talabini to’laligicha qondiradi. 
Sut achituvchi mahsulotlarni vitamin B12 bilan boyitish maqsadida, toza holdagi 
propion kislotali bakteriyalar hamda sut zardobidan tayyorlangan konsentrat 
ko’rinishda foydalaniladi.
Chorvachilik amaliyotida ishlatish uchun vitamin B12 ni termofil metan hosil 
qiluvchi bakteriya bilan aralashgan kulturalardan foydalaniladi. Korrinoidlar hosil 
bo’lishi faqat aralashgan kulturada emas, balki metan hosil qiluvchi 
bakteriyalarning toza kulturasidayam aniqlangan. Metan hosil qiluvchi 
bakteriyalarda korrinoidlarning miqdori quruq biomassada 1.0-6.5 mg gacha 
to’planadi.
Metan hosil qiluvchi bakteriyalarning aralash kulturasi yordamida ozuqa preparati 
B12 vitamini (KMB-12) olish usuli ishlab chiqilgan.
B12 –vitamini ozuqa konsentrati ishlab chiqarishning texnologik jarayonlari 
quyidagi asosiyMetanli bijg’ish uchun substrat sifatida aseton butilli va spirtli 
barda xizmat qiladi. KMB-12 vitamin B12 (100 mg/kg preparatda) quruq 
konsentrati tarkibida boshqa bir qancha o’sishni tezlashtiruvchu moddalar ham bor. 
Ayniqsa, vitamin B12 antibiotiklar, aynan biomitsinning, kichik miqdori bilan 
birgalikda ishlatilganda chorvachilikda yaxshi natijalar beradi.
Amerikada cho’chqa va parrandalar uchun maxsus ishlab chiqarilayotgan omuxta 
ozuqalarning hammasi vitamin B12 bilan boyitiladi.
Vitaminlar guruhiga mikroorganizmlar orqali sanoatda olinadigan riboflavinni 
(vitamin B2), ergosterinni (yog’da eriydigan vitamin D2 olish uchun asosiy 
mahsulot hisoblanadi), korotinoidlarni va boshqalarni kiritish ham mumkin.