Ozon qatlamini yemiruvchi moddalar Iqlim isishining asosiy sabablari

Vena konvensiyasi. Yer stratosferasiga oid ozon qatlamini muhofaza qilish muhim xalqaro tashabbus bo’lib, uning vazifalari YUNEP rahbarligida ishlab chiqilgan va 1985- yil mart oyida imzolangan “Ozon qatlamini himoya qilish to’g’risida”gi Vena konvensiyasida aks etgan.
Ozon muammosini hal qilish maqsadida Vena konvensiyasi xalqaro harakatlarning aniq mexanizmini ishlab chiqish tashabbuskori bo’ldi. Ushbu xujjatda kelgusi yillarga mo’ljallangan protokollar va tuzatishlar kiritish hamda munozarali masalalarni hal qilish yo’l-yo’riqlari belgilangan.

Vena konvensiyasi hukumatlararo ilmiy tadqiqotlarni o’tkazish, ozon qatlamida muntazam kuzatishlarni, XFU ishlab chiqarilish monitoringi va ma’lumotlar almashishni nazarda tutildi. Vena konvensiyasining yakuniy maqsadi insonlar salomatligi va atrof-muhitni ozon qatlami yemirilishi oqibatlaridan muhofaza qilinishini ta’minlashdan iborat.
Hozirgi vaqtda Vena konvensiyasini 190 mamlakat qo’llab quvvatlamoqda. O’zbekiston Vena konvensiyasini 1993- yil may oyida ratifikastiya qilgan.
Monreal protokoli. OYEMlardan qaysilarini eng zararli va qaysilarini kelgusida ishlatish uchun yaroqli deb hisoblash mumkin? Xalq xo’jaligida juda ko’p sohalarda foydalanilishi sababli OYEMning barcha turidan birdaniga vos kechib bo’lmaydi. Ushbu masala jahon jamiyati mamlakatlari tomonidan maxsus o’rganib chiqilgan va nihoyat, 1987- yilning 16- sentyabrida ozon qatlamini muhofaza qilish global muammosini hal qilishning muhim xujjati ko’rinishida e’lon qilingan. Monreal Protokoli deb nomlangan ushbu xujjat rivojlangan bo’lgani kabi rivojlanayotgan mamlakatlar tomonidan ham erishilgan huquqiy kelishuvdir. Unda tarkibida galogenlar mavjud bo’lgan ozonni yemiruvchi moddalar (OYEM) belgilangan, shu moddalarni qisqartirish, pirovardida ishlab chiqish va undan foydalanishni to’la to’xtatish jadvali belgilangan.
Monreal Protokolini tuzishda 24 hujjatni 189 davlat ratifikatsiyalangan. O’zbekiston Monreal Protokolini 1993- yil may oyida ratifikatsiyalagan.