O‘zmu xabarlari Вестник нууз acta nuuz

Ключевые слова: 
прессование, перекисного числа, количество кислоты, количество остатка, жирные кислоты.
 
 
YARIM SАNOАT VА SАNOАT BOSQICHLАRIDА PRESSLАNGАN YOG‘LАRNI QIYOSIY O‘RGАNISH 
Annotasiya 
Maqolada mahalliy zig‘ir urug‘laridan sanoat hamda yarim sanoat bosqichlarida presslash orqali olingan yog‘larning sifat va 
miqdoriy ko‘rsatkichlari taqqoslangan. Kislota sonining yuqori qiymat 2.3-2.6 mg KON/g ishlab chiqarish bosqichida, texnologik 
ko‘rsatkichlarni optimallashtirish tadqiqotlarida esa kichik qiymatni yaʼni 0.54 mg KON/g ni tashkil qildi. Yog‘ning sifat va 
miqdoriy ko‘rsatkichlari standart (sovuq presslashda yog‘ tarkibidagi quyqa miqdoridan yuqori) talablariga javob berishi 
aniqlandi. 
Kalit so‘zlar:
presslash, pereks soni, kislota soni, quyqa miqdori, yog‘ kislotalari. 
O‘zbekistonda qadimdan o‘simlik yog‘i kunjut, zig‘ir, indov, maxsar urug‘lari, paxta chigiti, poliz ekinlarining 
urug‘laridan olingan. Ushbu urug‘larning baʼzilaridan kichik hajmlarda presslash usulida va yuqori hajmlarda sanoat miqyosida 
yog‘ olinadi.
Oxirgi yillarda yog‘ mahsulotlarining turi va miqdorini ko‘paytirish maqsadida kungaboqar, maxsar, soya, zig‘ir 
urug‘larini ko‘p miqdorda yetishtirish va ulardan yog‘ olish dolzarb vazifa sifatida qaralmoqda. Shu bilan bir qatorda 
Respublikamiz yog‘ moy sanoati uchun nisbatan yangi hisoblangan zig‘ir urug‘idan yog‘ olish kun tartibidagi asosiy masala 
hisoblanadi.
Zig‘ir (Linum usitatissimum L.) dunyo miqyosida keng tarqalgan yog‘ saqlovchi urug‘lardan biri bo‘lib hisoblanadi. 
Ushbu yog‘li urug‘ tarkibi nuqtai nazaridan ancha kuchli hisoblanib, u ligninlar, lipidlar, proteinlar, tola, uglevodlar va boshqa 
foydali ozuqaviy mahsulotlarni o‘z ichiga oladi. Uning bioaktiv komponentlari oziq-ovqat, farmatsevtika sanoatlarida keng 
qo‘llaniladi [1,2].
Zig‘ir (Linum usitatissimum) yog‘i inson sog‘lig‘i uchun o‘ta foydali yog‘lardan biri bo‘lib, tarkibining to‘yinmagan 
yog‘ kislotalari va bioaktiv moddalarga boyligi bilan ajralib turadi [3]. Shuningdek, yog‘ining tarkibida (omega-3) linolin yog‘ 
kislotasining miqdori umumiy yog‘ kislotalari miqdorining yarmidan ko‘pligidan kelib chiqilsa, ushbu yog‘ turi sog‘liq uchun 
foydalidir [4,5]. Zig‘ir urug‘i ~ 40 % yog‘dorlikka ega va uning yog‘ kislotalari esa linolin (~53%), oleyin (~19%), linol (~17%),