Oziq-ovqat texnologiyalari

1.3.Yod sonini Kaufman usulida aniqlash.
Bu usulda reagent sifatida mustahkam bo’lmaga NaBr • Br₂ birikmasi qo’llanilib, bu birikma brom va natriy bromni (NaBr) metil spirtida eritish yo’li bilan hosil qilinadi. To’yinmagan yоg’ kislotalari ishtirokida brom NaBr•Br₂ birikmasidan ajralib, yоg’ kislotalarining etilen bog’lariga birikadi:
- СН = СН - + NaBr • Br₂ - СНBr – СНBr - + NaBr
Birikmagan oshiqcha NaBr • Br₂ qoldig’iga, quyidagi reaktsiya bo’yicha KJ va suv qo’shib, ajralib chiqqan yod odatdagidek 0,1N li Na₂S₂O₃ eritmasi bilan titrlanadi.
N aBr • Br₂ + 2KJ NaBr + 2KBr + J₂
J ₂ + 2Na₂S₂O₃ 2NaJ + Na₂S₄O₆


Kaufman eritmasini tayyorlash. Buning uchun 140g (130⁰ C haroratda quritilgan) NaBr bir litr (kaltsiy oksidi solib haydalgan) metil spirtida eritiladi va yaxshilab aralashtirilib 24 soatga qoldiriladi. Metil spirtining to’yinishi tugagandan so’ng, erimagan cho’kmada ustidagi eritma quyib olinadi va metil spirtining har bir litriga 5,2ml Br₂ quyiladi. Shundan so’ng eritma 10-15 minutdan so’ng tayyor hisoblanadi.
Kerakli reaktiv va asboblar: xloroform, Kaufman eritmasi, 10%li KJ eritmasi, distillangan suv, 0,1N li Na₂S₂O₃ eritmasi, 1%-li kraxmal eritmasi, brom, moy, metil spirti, NaBr tuzi, analitik tarozi, shlifli kolba, 25ml li byuretka.
Ishning bajarilishi. Aniq tortilgan yоg’ namunasi kolbaga olinib, 10-15ml xloroformda eritiladi. So’ngra byuretkadan 25ml Kaufman eritmasi quyiladi. Kolbadagi eritma yaxshilab aralashtirilib, qorong’i joyga qo’yiladi. Bunda reaktsiyaning tugashi uchun sarflanadigan vaqt (kolbaning qorong’i joyda turish vaqti) tahlil namunasi yod sonining kutilayotgan kattaligiga bog’liq. Agar kutilayotgan yod soni 100% J₂ gacha bo’lsa – 1 soat, yod soni 100% J₂ dan oshiq bo’lsa – 1,5 soat. Ko’rsatilgan vaqtdan so’ng kolbaga 10-15ml 10% li KJ eritmasi va 50-60ml distillangan suv quyiladi. Ajralib chiqqan yod odatdagiday 0,1N li Na₂S₂O₃ bilan kraxmal ishtirokida titrlanadi.
Xuddi shu vaqtda, shu sharoitda yоg’ namunasi bo’lmagan so’qir tajriba quyiladi. Yod soni Gyubl usulidagi formula yordamida hisoblanadi. Odatda aniqlash natijasi Gyubl usuliga nisbatan 1-3 % yuqori bo’ladi.