Oziq-ovqat texnologiyalari

5 – laboratoriya ishi.
Moylarni nur sindirish ko’rsatkichini aniqlash.


Ishning maqsadi. Refraktometriya tezkor usul bo’lib, oz miqdordagi moddalarni tahlil qilish imkonini beradi. O’simlik moyi va salomasning nur sindirish ko’rsatkichini IRF-22-refraktometrida aniqlash.
Kerakli reaktiv va asboblar: O’simlik moyi, turli salomaslar, refraktometr IRF-22, termometr, termostat
Nazariy qism
Agar yorug’lik nuri ikkita shaffof muhit chegaralarini kesib o’tsa, unda nur yo’nalishi sindirish qonuni bo’yicha o’zgaradi, unga muvofiq tushish burchagi ( ί₁) va sinish burchagi ( ί₂) sinuslar nisbati doimiy kattalikdir:
n₀ = sin i₁ / sin i₂ (1)
n₀ – kattalik nisbiy nur sindirish ko’rsatkichi deb ataladi.
To’lqinlar nazariyasiga asosan sindirish ko’rsatkichi bu yorug’lik to’lqinining ikkita muhitdagi tarqalish tezliklari (V₁ va V₂) nisbatidir.
Ya’ni n₀ = ; (2)
Agar muhitlarning bittasi havo bo’lsa, unda sindirish ko’rsatkichi yorug’likning havodagi tezligi va yorug’likning tahlil qilinayotgan moddadagi tezligi nisbatini ko’rsatadi.
Absolyut sindirish ko’rsatkichi (n₀) deb bo’shliqdagi (vakuumdagi) yorug’lik tezligini moddadagi yorug’lik tezligiga nisbatiga aytiladi:
n_ = ;
bunda S = 3 • 10¹⁰ sm/s
Agar nur bo’shliqdan n _1 sindirish ko’rsatkichli moddaga tushsa, unda
n _1 = S / V₁
Sindirish ko’rsatkichi n _2 bo’lgan modda uchun:
n _2 = S / V₂
Ayrim matematik o’zgartirishlar kiritish yo’li bilan: