Oziq-ovqat texnologiyalari

Ammonoliz. Glitseridlarga bosim ostida suyuq ammiak ta’sir ettirilganda boradigan jarayon ammonoliz deb ataladi. Natijada glitseridlar parchalanib, glitserin va yоg’ kislotalarning amidlari hosil bo’ladi:
СН₂ОСОR СН₂ОН

СНОСОR₂ + 3NН₃ 3RСОNН₂ + СНОН

СН₂ОСОR₃ СН₂ОН
Bu jarayonning tezligi glitseridlar yоg’-kislota tarkibi va jarayonni olib borish haroratiga bog’liq. Reaktsiyaning katalizatorlari sifatida kaliy, rux va ammoniy xloridlar ishlatiladi.
Katalizatorlar ishtirokida yоg’larni bosim ostida suyuq ammiak bilan 100-150⁰C haroratda qizdirilsa 1-1,5 soatdan so’ng yоg’ kilotalarning to’liq amidlanishiga erishiladi. Xona haroratida bu jarayon 12 soat davom etadi.
Yоg’ kislotalarning amidlari ajralgan glitserin va reaktsiyaga kirishmagan glitseridlardan kristalizatsiyalab, so’ngra suyuq ammiak bilan yusib ajratilishi mumkin.
Mavzuga oid mustaqil ish topshiriqlari:
1.Molekulalararo pereeterifikatsiya.
2.Molekulalar ichida pereetirifikatsiya.


Nazorat savollari:
1. Glitseridlar pereeterifikatsiyasi.
2. Glitseridlar pereeterifikatsiyasining turlari va ahamiyati.
3. Glitseridlar pereeterifikatsiyasining qo’llanilishi.
4. Glitseridlarning ammonoliz reaktsiyasi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. Salidjanova V.Sh. «Yоg’lar va moyli xomashyolar kimyosi» fanidan ma’ruzalar matni. TKTI, Toshkent, 2007. -112b.
2.Sherbakov V.G. "Bioximiya i tovarovedenie maslichnogo sirya" M., Agropromizdat. 1991.
Test savollari:
1.Pereeterifikatsiya bu - …….
A)ikki murakkab efir molekulalarining ya’ni uchglitseridlarning yоg’ kislota qoldiqlari bilan almashinish reaktsiyasidir
B)murakkab efir molekulalarining gidrolizi
C)ikki murakkab efir molekulalarining ya’ni uchglitseridlarning yоg’ kislota qoldiqlarini biriktirish reaktsiyasidir
D)to’yinmagan yog’ kislotalarning gidrogenizatsiyasi
2.Glitseridlarga bosim ostida suyuq ammiak ta’sir ettirilganda boradigan jarayon nima deb ataladi?
A)ammonoliz
B)gidroliz
C)alkogoliz
D)atsidoliz
3.Ammonoliz natijasida glitseridlar parchalanib qanday moddalar hosil bo’ladi?
A)glitseridlar
B)glitserin
C)glitserin va yog’ kislotalar
D)yog’ kislotalar