O’zgaruvchan tok zanjirlari va unga oid tajribaishlari

TSiklikyokiburchakchastota:TSiklikchastotanima?Busavolgajavobberishda ko’pchilik o’quvchilar uning fizikaviy ma’nosiga va son qiymati nimaniko’rsatishiga e’tibor bermasdan faqat 2/tformula orqali aniqlanuvchi kattalik

debqo’yaqoladilar.SHusabablibusavolustidabirozto’xtalibo’tishgato’g’rikelad i.




2- rasm

Faraz qilaylik, zanjirda o’zgaruvchan tokni vujudga keltiruvchi elektr yurituvchikuch (E.Yu.K) bir jinsli magnit maydonda bir tekis aylanayotgan ramkasimono’ramdahosilqilinayotganbo’lsin(2-rasm).

Ramkabirmartaaylanganidaundahosilbo’lganE.Yu.K.birmartato’latebranadi. Zanjirda E.Yu.K.vujudga keltirgan tok esa shu vaqt ichida bir martato’la tebranadi. Demak, bunda zanjirdagi tokning chastotasi ramkaning vaqt birligiichidagi aylanishlar soniga, ya’ni aylanish chastotasiga bog’liq (teng) bo’lar ekan.Ramkaningaylanishchastotasiuningvaqtbirligiichidagiburilishburchagi ga,ya’niburchaktezligigabog’liqbo’ladi.Burchaktezlikkattalashgansariramk aningaylanishchastotasiham,tokchastotasihamkattalashadi.Demak,tokning chastotasinianiqlashdashutoknivujudgakeltiruvchiramkaningaylanishdagi burchak tezligi ^ni qo’llash mumkin.Ma’lumki bir davr ichidaramka2radian burchakka burilib, bir marta to’liq aylanish hosil qiladi. Vaqtbirligi ichida ramkaning qancha burchakka (2ning qancha qismiga) burilganinibilish uchun 2ni aylanish davri T ga bo’lish kerak, ya’ni2/T. Demak, 2/Tifodaorqalianiqlanuvchikattaliko’zgaruvchantokchastotasinianiqlovchi kattaliklardanbiridir.Bukattaliknitokningtsiklikchastotasiyokiburchakchastot asidebataymiz.Uni^(omega)harfibilanbelgilasak,uholda

_=2

T

(1-3) gateng bo’ladi.1/Tifodatokningbir

sekunddagi tebranishlar sonini (chastotasini) ko’rsatadi. TSiklik chastota^= 2^ningsonqiymatitokchastotasi^ ningsonqiymatidan2martakattaekanligioxirgiformuladanko’rinibturibdi.De mak,^

ningsonqiymatitokning2sekunddagitebranishlarsonigamoskeladi.