O`zg varaq Hujjat № Imzo Sana Bet

O`zg

 

varaq

 

Hujjat  № 

Imzo 

Sana

 

Bet 

 

 

Halilov F.V 

 

   Haqberdiyev I 

Hahhhh 

Bajardi: 

Rahbar: 

7  Modda berish jarayoni  

Moddaning bir fazadan ikkinchi fazaga ajratuvchi yuza orqali o׳ tish jarayoni 

modda o׳ tkazish jarayoni  

deb ataladi.  

Modda o׳ tkazish murakkab jarayon bo׳ lib, fazalarni ajratuvchi yuzaning 

ikki tomonida yuz  

berayotgan modda berish jarayonlaridan tashkil topgan bo׳ ladi. 24.1-

rasmda suyuqlik va gaz (bug`) yoki  

ikki suyuqlik o׳ rtasidagi modda o׳ tkazish jarayonini tushuntiruvchi sxema 

ko׳ rsatilgan. Fazalar bir- 

biriga nisbatan ma’lum tezlikda, ya’ni turbulent rejimda harakat qiladi va 

qo׳ zg`aluvchan ajratuvchi  

yuzaga ega.  

Tarqaluvchi   modda (masalan, ammiak) gaz fazasidan (F ) suyuqlik fazasiga 

(F) o׳ tadi. Masalan, gaz  

fazasi sifatida ammiakning havo bilan aralashmasini, suyuq faza sifatida esa 

suvni olamiz. Gaz fazasida  

tarqaluvchi modda konsentratsiyasi muvozanat konsentratsiyasidan 

yuqori. F fazaning markazidan  

ajratuvchi yuzaga va ajratuvchi yuzadan fazaning markaziga ammiak 

modda berish jarayoni orqali  

o׳ tadi. 

 Modda o׳ tkazish jarayoniga ajratuvchi yuza ham qarshilik ko׳ rsatadi. 

Modda o׳ tkazish jarayoni har bir fazadagi turbulent oqimining 

strukturasiga bog`liq. Gidrodinamikadan  

ma’lumki, turbulent oqimda qattiq yuza ustida chegara qatlam hosil 

bo׳ ladi. Har bir fazada ikkita zona  

bor: fazaning yadrosi (yoki fazaning asosiy massasi) va fazaning 

chegarasidagi yupqa chegara qatlam.  

Fazaning yadrosida modda asosan turbulent pulsasiyalari yordamida 

tarqaladi va tarqaluvchi moddaning  

konsentratsiyasi (y va x) amaliy jihatdan o׳ zgarmas qiymatga ega bo׳ ladi. 

Chegara qatlamda turbulent  

rejim asta-sekin so׳ nib boradi, natijada ajratuvchi yuzaga yaqinlashgan sari 

konsentrasiya o׳ zgarib  

boradi. Ajratuvchi yuzaning o׳ zida moddaning tarqalishi juda sekinlashadi, 

chunki moddaning o׳ tishi  

---

 

 

 

O`zg

 

varaq

 

Hujjat  № 

Imzo 

Sana

 

Bet 

 

 

Halilov F.V 

 

   Haqberdiyev I 

Hahhhh 

Bajardi: 

Rahbar: 

faqat diffuziyaning tezligiga bog`liq bo׳ lib qoladi. Fazalar o׳ rtasidagi 

ishqalanish va suyuq faza  

chegarasidagi sirt taranglik ta’sirida ajratuvchi yuza yaqinida konsentrasiya 

keskin, taxminan to׳ g`ri  

chiziq bo׳ yicha o׳ zgaradi.  

Shunday qilib, turbulent oqimda fazaning markazidan fazalarni 

ajratuvchi chegaragacha (yoki teskari  

yo׳ nalishda) moddaning berilishi molekulyar va turbulent diffuziyalar 

yordamida amalga oshiriladi.  

Chegara qatlamda esa moddaning berilishi molekulyar diffuziyaning 

tezligiga bog`liq. Demak,  

moddaning bir fazadan ikkinchi fazaga o׳ tish jarayonini tezlatish 

uchun 

chegara qatlam qalinligini 

 

kamaytirish va oqimning turbulentlik darajasini (ma’lum chegaragacha) 

ko׳ paytirish lozim. Oqimning  

turbulentlik darajasini ko׳ paytirish uchun fazaning tezligini oshirish 

(ma’lum chegaragacha) zarur  

bo׳ lsa, chegara qatlam qalinligini kamaytirish uchun esa tashqi kuchlardan 

(masalan aralashtirish,  

ultratovush, pulsasiya yoki vibrasiya, elektromagnit maydon va hokazodan) 

foydalanish kerak.  

 

6. Konduktometrik namlik o’lchagichlar