O‘zbyekiston ryespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

indeks, yoki ko‘rsatkichlar;

standart va antropometrik profilar;

korrelyasiya;

persentiley.



Indeks usuli Shifokor nazorati amaliyotida asosan omaviy tekshiruvlarda jismoniy rivojlanish haqida boshlang‘ich ma'lumotlar yig‘ishda qo‘llaniladi.Eng ko‘p ishlatiladigan indekslar:

Pirke

Pine

Erisman

 Vazn-bo‘y (Ketle, Megoni ,Broka-Brugsha )

Hayotiy

Kuch

Pirke (Beduzi) indeksi hisoblash formulasi:

D – D_c

D_c ^X 100

D –tik turganda bo‘y uzunligi; D_c – o‘tirganda bo‘y uzunligi. Ko‘rsatkichdan oyoqni nisbiy uzunligi haqida bilamiz: menee 87% - oyoqlar uzunligi kichik (og‘irlik markazi pastda); 87 – 92% - proporsional; bolee – 92% - oyoqlar gavdaga nisbatan uzun (og‘irlik markazi yuqorida).

Pine indeksi formulasi : D-(M+O), D – tik turganda bo‘y uzunligi; M – tana vazni; O – ko‘krak qafas aylanasi. Indeks ko‘rsatkichi 10kam tana tuzilishi mustahkam, 10 – 20gachch – yaxshi, 21 – 25gacha – o‘rta, 26 – 35gacha – zaif, 36dan yuqori – juda zaif.

Ketle indeksi formulasi IMT= M : D, gde M – tana vazni kg; D – bo‘y uzunligi m².

18,5 kg/m² kam – vazn yetarli emas; 18,5dan 24,9gacha- normal vazn; 25dan 29,9 gacha–ortiqcha vazn va 30 yuqori–semizlik.

Hayotiy indeks. O‘pka tiriklik sig‘imini ( ml)tana vazniga bo‘linadi ( kg). Erkaklarda 50-65 ml/kg; Ayolarda 40 -56 ml/kg bo‘lishi kerak.

va boshqalar.

Antropometrik standartalar usuli.

Standartldar bu umumiy yoki guruhli o‘rtacha qiymat bo‘lib, tekshiriluvchi guruh belgilarini o‘rtacha qiymatini ifodalaydi. Sportchilar bo‘y belgisi bo‘ycha o‘rtacha qiymatlari bo‘y standarti bo‘ladi. Xar bir belgi bo‘ycha mos jadvalda mos keluvchi qatorida o‘rta arifmetik qiymat(M) va o‘rta kvadrat og‘ish M(sigma) ko‘rsatiladi. Shu ko‘rsatilgan qiymatlarga belgilar bo‘ycha guruhga mos kelishni aniqlas bo‘ladi. Tekshiririluvchini antrpometrik ko‘rsatkichlarini guruh standart o‘rtacha qiymatiga solishtirib, grafik tasviri antropometrik profilini tuziladi.

Korrelyasiya usuli.

Jismoniy rivojlanishni ko‘plab ko‘rsatkichlari tana uzunligi, tana vazni, ko‘krak qafasi aylanasi va O‘TS birbiri bilan bog‘liq bo‘ladi, shu bog‘liqlik darajasi korrelyasiya kofitsentida ifodalanadi. R 1teng bo‘lishi kerak, +1 bog‘liqlik to‘g‘riligini bildiradi, –1 qarama qarshi bog‘lanish bildiradi.Ikkinchi, boshqa belgi bo‘ycha regressiya kofitsenti topilib, olingan kofitsentlar belgilar o‘rtasida korrelyasiyani aniqlaydi,tablitsa va nomogramalar orqali jismoniy rivojlanishni baholanadi.

Jismoniy rivojlanishni baholash sport bilan shug‘ulanuvchilar to‘g‘ri tavsiyalar berishga yordam beradi.