O‘zbyekiston ryespublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi

MUNDARIJA
ByeTLAR
1	Namunaviy o‘quv dasturi	3-18
2	Ishchi o‘quv dasturi	19-
3	Ta'lim texnologiyasi	34-92
4	Masalalar va mashqlar to‘plani	93
5	Test savollari	94-102
6	Nazorat uchun savollar (JN, YaN)	103-107
7	Umumiy savollar	107-109
8	Tarqatma materiallar	110-125
9	Glossariy	126-129
10	Ryeferat mavzulari	130
11	Adabiyotlar ro‘yxati	131-132
12	Tayanch konspyekt	-
13	O‘quv materiallari	133-145
14	Xorojty manbalar	145
15	Kurs ishi mavzulari	-
16	Annotasiyalar	146
17	Mualliflar to‘g‘risida	146
18	Foydali maslahatlar	-
19	Normativ hujjatlar	147-204
20	Baholash mezonlari	205-209

Fanning o‘quv dasturi Oliy va o‘rta maxsus, kasb-hunar ta'limi o‘quv-uslubiy birlashmalari faoliyatini Muvofiqlashtiruvchi Kyengashning 201_ yil «____»dagi «_____»-son majlis bayoni bilan ma'qullangan.

Fanning o‘quv dasturi Toshkyent tibbiyot akadyemiyasida ishlab chiqildi.

Tuzuvchilar:

Usmanxodjayeva A.A.	Xalq tibbiyoti, ryeabilitologiya va jismoniy tarbiya kafyedra mudiri, dosyent, t.f.n.
Vыsogorsyeva O.N.	Xalq tibbiyoti, ryeabilitologiya va jismoniy tarbiya kafyedrasi qatta o‘qituvchisi, t.f.n.

Taqrizchilar :

Fyedorova M.V.	TTA ichki kasalliklar propyedyevtikasi XDT, gyematologiya va kasb kasalliklar kafyedrasi dosyenti. t.f.n.
Xamrabayeva F.I.	ToshVMOI gastroentyerologiya va fiziotyerapiya kafyedrasi mudiri t.f.d, profyessor

Fanning o‘quv dasturi Toshkyent tibbiyot akadyemiyasi Ilmiy-uslubiy kyengashida tavsiya qilingan (201_ yil ________dagi «_____» «____»-sonli bayonnoma)

Kirish

Vrach nazorati, shifobaxsh jismoniy tarbiya va fiziotyerpiya bo‘yicha dastur. Davlat o‘qitish standarti asosida tuzilgan va tibbiy oliygohlarning tibbiy-pyedagogika, davolash, stomatologiya fakultyetlari uchun mo‘ljallangan. Dastur umumiy fiziotyerapiya, jismoniy ryeabilitasiya va shifokor nazorati sohasida tibbiy ta'limni va ma'lumot savsiyasini oshirishga qaratilgan.

O‘quv fanining maqsadi va vazifalari

Fanlarni o‘qitishdan maqsad – axolini salomatligini yaxshilash va mustaxkamlash, tibbiyot sifatini oshirish da davolash-profilaktik chora tadbirlarni amalga oshirish. Shifoxona, shifomaskan (sanatoriy) va ambulator (poliklinika) sharoitida turli kasalliklar bilan xastallangan byemorlarni davolashda, asoratlarini oldini olishda va profilaktika maqsadida fizikaviy va davolovchi jismoniy tarbiya usullarni qo‘llanishiga o‘rgatish. Aholining sog‘ligini mustahkamlash, ijtimoiy va maishiy sharoitlarga moslashishini (adaptasiyasini) yaxshilash. Shifokor nazoratida -jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarning jismoniy rivojlanganligini, organizmning funksional holatini, asosiy tizimlarni holatini, jismoniy yuklamalarning organizmga ta'sirini, organizm tomonidan byerilayotgan javob ryeaksiyalarini baholashni o‘rgatish.

Faninng vazifalari:

• 
  fizik muolajalarni organizmga ta'sir etish myexanizmini, turli kasalliklarda davolash, asoratlarining oldini olish va organizmning qarshiligini oshirish maqsadida qo‘llanilishini o‘rgatish;
  
• 
  turli kasalliklarda davolash va ryeabilitasiya davrida to‘laqonli komplyeks tuzib organizmni sog‘lomlashtirishda oqilona foydalanishni o‘rgatish;
  
• 
  jismoniy mashqlarning organizmga ta'sir etish myexanizmini, turli kasalliklarda davolash, asoratlarining oldini olish va organizmning qarshiligini oshirish maqsadida qo‘llanilishini o‘rgatish;
  
• 
  davolash va ryeabilitasiya davrida davolovchi jismoniy tarbiyaning harakat tartibotlarini, vosita va shakllarini to‘g‘ri tanlashni va qo‘llashni o‘rgatish;
  
• 
  aholining turli kontingyentlari orasida, ularni jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlariga ko‘nikishlari uchun tibbiy tyekshiruvdan o‘tkazish qoidalarini o‘rgatish;
  
• 
  aholining sog‘lig‘ini mustahkamlash, ijtimoiy va maishiy sharoitlarga moslashishini (adaptasiyasini) yaxshilash uchun jismoniy yuklamaning organizmga ta'sirini baholash usullarini o‘rgatish.
  

Fan bo‘yicha talabalarning bilimiga, ko‘nikma va malakasiga qo‘yiladigan talablar

«Vrach nazorati, shifobaxsh jismoniy tarbiya va fiziotyerpiya» o‘quv fanini o‘zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr:

- Organizmning jismoniy ish bajarish qobiliyatini aniqlash usullarini, mustaqil ravishda somatoskopiya va antropomyetriyani o‘tkazishni, mustaqil funksional sinamalarni o‘tkazishi va olingan natijalar asosida yurak-qon tomir, nafas va vyegyetativ nyerv tizimlarni funksional holatlarini baholashni, yurak-qon tomir, nafas va vyegyetativ nyerv tizimlarning byerilayotgan jismoniy yuklamalarga javob ryeaksiyalarini aniqlash va baholashni, sport inshoatlarga bo‘lgan sanitar-gigiyenik talablarni, vrach-jismoniy tarbiya dispasyerlarining turlari va tashqil etilishini, jismoniy mashqlarning ta'sir myexanizmini, DJTni qo‘llash uchun ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalarni, davolash jismoniy tarbiya vositalari va uning turlarini, davolovchi jismoniy tarbiyaning davolash usullarini, davolash jismoniy tarbiya shakllarini, davolovchi jismoniy tarbiyaning harakat tartibotlarini va davolovchi jismoniy tarbiyaning samaradorligini baholashni. Asosiy va yondosh kasalliklarni hisobga olgan holda davolash gimnastik mashqlar komplyeksini tuzishni, DJT harakat tartiboti vazifalarini aniq byelgilashni, DJTning vositalarini to‘g‘ri tanlashni, DJT xonasini jihozlashni, birinchi tibbiy yordamni ko‘rsatishni, turli kasalliklarda fiziotyerapyevtik muolajalarini to‘g‘ri tavsiya etishni, fizik muolajalarni optimal ta'sirini aniqlashni, byemorlarni shifomaskani kurortlarga tanlash va davolash masalalarini xal etishni, sanator-kurort kartalarni to‘ldirishni, fiziodavolashda va elyektrojarohat holatidagi patologik ryeaksiya paytida birinchi yordam ko‘rsatishni, fiziotyerapyevtik muolajalarni o‘tkazish tartibini, umumiy davolash tadbirlari bilan bir qatorda (dori-darmon, parhyez, jarrohlik opyerasiyalari va h.z.) maxsus fiziotyerapyektik usullarini byelgilash va dozalashni aniqlashni bilishi kyerak;

- Jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanuvchilarning jismoniy va funksional holatini baholash usullari, dispansirizasiya o‘tkazishda vrach nazoratining asosiy usullari, nafas va yurak-qon tomir tizimlarining organizmga ta'sir etayotgan jismoniy yuklamaga nisbatan bo‘ladigan javob ryeaksiyalari, jismoniy tarbiya bilan shug‘ullanuvchilarni tibbiy guruhlarga saralashlar, jismoniy tarbiya va sport mashg‘ulotlarida jismoniy mashqlarning samaradorligini baholash usullari, asosiy, tayyorlov va maxsus tibbiy guruhlarida shug‘ullanish uchun ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalar, sport inshoatlariga qo‘yilgan sanitar-gigiyenik talablarning bajarilishi va davolovchi jismoniy tarbiyaning umumiy asoslari, jismoniy mashqlarning ta'sir myexanizimi, DJTni qo‘llash uchun ko‘rsatma va qarshi ko‘rsatmalar, davolovchi jismoniy tarbiya vositalari va uning turlari, davolovchi jismoniy tarbiyasi davolash usullari, davolash jismoniy tarbiya shakllari, davolovchi jismoniy tarbiyaning harakat tartibotlari va davolovchi jismoniy tarbiyaning qo‘llanilish effyektivligini baholash, turli kasalliklarni davolashda fiziotyerapyevtik muolajalarni tanlashda umumiy va maxsus ko‘rsatma va mo'nyeliklarga rioya qilish, davolash muolajalar majmuasini tuzishda asosiy va yondosh kasalliklarni xisobga olish, normal va patologik holatlarda fizik omillarning xususiyatlarini va ularning organizmga ta'sir qilish myexanizmi, fizioapparatlarning ishlash prinsiplarini va tyexnika havfsizligi qoidalariga rioya qilish, sog‘lomlashtirish maqsadida fizioprofilaktik muolajalarni qo‘llash ko‘nikmalariga ega bo‘lishi kyerak.

- Mustaqil tibbiy xulosa byerish va vrach nazorti kartasini to‘ldirish, asosiy, tayyorlov va maxsus tibbiy guruhlari mashg‘ulotlarida shug‘ullanishga ruxsat byerish uchun tibbiy ko‘rik turlarini va o‘tkazilish tartiblari, akadyemik guruhlarda va davolovchi jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida vrach - pyedagogik nazoratini o‘tkazish va shifokor nazorati xonasini jihozlash, organizmning jismoniy ish bajarish qobiliyatini aniqlash va usullarini o‘tkazish, somatoskopiya va antryepomyetriyani o‘tkazish, funksional sinamalarni o‘tkazish va olingan natijalar asosida yurak-qon tomir, nafas va vyegyetativ nyerv tizimlarini funksional holatlarini baholash, yurak-qon tomir, nafas va vyegyetativ nyerv tizimlarni byerilayotgan jismoniy yuklamalarga javob ryeaksiyalarini aniqlash va baholash, sport inshoatlarini sanitar-gigiyenik baholash va sport invyentar normativlar, vrach-pyedagogik nazoratini o‘tkazish va mashg‘ulotlarda (sporchilarda) qo‘llanilayotgan jismoniy yuklamalarning adyekvatligini va effyektiligini baholash, byemorlarga DJTni ryejalash va to‘g‘ri tavsiya qilish, byemorlar bilan individual mashg‘ulotlar oborish, vrach-pyedagogik nazoratini o‘tkazish, mashg‘ulotda qo‘llanilayotgan jismoniy yuklamalarning adyekvatligini va effyektiligini baholash, ryeabilitasiya bosqichida poliklinika va shifoxonada DJT vazifalarini va harakat tartibotlarini aniqlash, fizik muolaja usullarini mustaqil bajarish, fiziotyerapyevtik muolajalarga ryesyeptlarni aniq va to‘g‘ri yozish, fizik apparatlarni muolajalarga tayyorlash, birlamchi tibbiy yordam ko‘rsatish malakalariga ega bo‘lishi kyerak.

Fanning o‘quv ryejadagi boshqa fanlar bilan o‘zaro bog‘liqligi va uslubiy jihatdan uzviy kyetma-kyetligi.

Dasturni amalga oshirish o‘quv ryejasida ryejalashtirilgan odam anatomiyasi, normal va patologik fiziologiya, biologiya, biofizika, umumiy gigiyena, jismoniy tarbiya fanlarini bilishi, ichki kasaliklar propyedyevtikasi, pyediatriya, fakultyet tyerapiyasi va xirurgiyasi, akushyer(doya)-ginyekologiya, travmatologiya fanlardan yetarli bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lishlik talab etiladi.