О‘zbyekiston Ryespublikasi Oliy va О‘rta maxsus ta’lim Vazirligi

Savdo siyosatining moliyaviy usullari: Dyemping
Tashqi savdoni notarif usullar bilan tartibga solish amaliyotini о‘rganish shuni kо‘rsatadiki, eksport subsidiyalari kо‘pincha dyempingga - xorijiy bozorlarda eksportyor mamlakat ichki bozoridagi о‘rtacha narxga nisbatan past baholarda sotishga moddiy asos bо‘ladi.
Mutaxassislar dyempingning quyidagi variantlarini ajratib kо‘rsatishadi:

• 
  Tasodifiy — eksportyorda tasodifiy ortiqcha tovarlarni paydo bо‘lishi bilan bog‘liq;
  
• 
  Vaqtinchalik — eksportyor tomonidan boshqa mamlakat bozoriga tyezlik bilan kirib borish uchun qо‘llaniladi;
  
• 
  Doimiy — monopolist kompaniya tomonidan, uning tashqi iqtisodiy faoliyati davlatning doimiy qо‘llab-quvvatlashi sharoitida, tashqi bozorlarda foydani maksimallashtirish uchun qо‘llaniladi, bunda ichki bozorda nisbatan yuqori narx saqlab turiladi.
  

Dyempingdan, eng avvalo, davriy pasayishlar va ichki talab kamayganda, iqtisodiyotni tarkibiy qayta qurish davrida foydalaniladi. Masalan, 30-yillarda shunga о‘xshash hodisa SHarqiy YEvropa mamlakatlaridan import qilinuvchi qishloq xо‘jaligi mahsulotlari bozorida kuzatildi, 70-yillarda AQSH va YEvropa Ittifoqi tomonidan YAponiyaga nisbatan dyempingdan foydalanish ayblovi ilgari surildi.
Vaqtinchalik va ayniqsa, doimiy dyempingga qarshi importyor-mamlakatlar GATT moddalariga asoslangan holda importga qarshi import bojlarini joriy etish huquqiga ega bо‘lganligi sababli kyeyingi paytda yashirin dyemping kyeng tarqalmoqda. Bu eksportyor va importyorlar о‘rtasida importyorlar tomonidan о‘z milliy bozorida tovarlarni eksportyor yetkazib byergan narxdan past baholarda sotish haqida oshkor bо‘lmagan kyelishuvni nazarda tutadi. YAshirin dyemping yirik TMKlar tomonidan firma ichida qо‘llaniladigan butlovchi qismlarni transfyerti amaliyotida kyeng tarqalgan (mas. yapon TMKlari ichida).

Tayanch iboralar: tashqi savdo hajmi, eksport, import hajmi, tashqi savdoda sanoat mahsulotlarining ulushi, JST bilan hamkorlik, rivojlangan mamlakatlar bilan savdo-iqtisodiy hamkorlik, tashqi iqtisodiy munosabatlarni erkinlashtirish.