O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
5.10. Hakamlar, ularning burchlari va rasmiy ishoralari
 
 
Hakamlar va ularning faoliyati
.
 
Tarkibi:  
- birinchi hakam;  
- ikkinchi hakam;  
- kotib; 
- to‘rtta (ikkita) chiziq hakamlari. 
Ularning  joylashishi  10  sxemada  ko‘rsatilgan  FIVBning  rasmiy 
musobaqalarida kotib assistenti bo‘lishi shart.
 
Hakamlar va ularning ish faoliyati. 
O‘yin  davomida  hushtak  chalish  huquqi  faqat  birinchi  va  ikkinchi 
hakamga  beriladi.  Birinchi  hakam  to‘pni  o‘yinga  kiritishga  ruxsat 
xushtagini  chaladi.  Birinchi  va  ikkinchi  hakam  yuz  bergan  xatoga  aniq 
ishonch  qilganlaridan  so‘ng  o‘yinni  to‘xtatishga  ko‘rsatma  beradilar. 
Ular o‘yin davomida jamoaning biror iltimosini qondirish yoki rad etish 

---

261 
bo‘yicha  hushtak  chalish  bilan  ko‘rsatma  beradilar.  Bu  holda  birinchi 
hakam  ro‘y  bergan  xatoning  mohiyatiga  ham,  xatoga  yo‘l  qo‘ygan 
o‘yinchiga  ham  ko‘rsatma  bermaydi.  U  faqat  o‘yinning  davom  ettiri-
lishiga  ishora  qiladi.  O‘yin  vaziyati  hakamning  xushtagi  bilan 
to‘xtatilgan  zahoti  mohiyali  rasmiy  ishora  bilan  izohlanadi.  Birinchi 
hakam quyidagilarni rasmiy ishora bilan ko‘rsatadi: 
a) to‘p kiritadigan jamoani; 
b) xatoning turini; 
c) xato qilgan o‘yinchini (agar zaruriyat bo‘lsa). 
Ikkinchi  hakam  birinchi  hakamning  ishorasini  kuzatib,  uni 
takrorlaydi. 
Agar  xato  ikkinchi  hakam  tomonidan  belgilansa,  u  quyidagilarga 
ishora bilan ko‘rsatishi lozim: 
a) xatoning turi;  
b) xato qilgan o‘yinchi; 
c) to‘p kiritadigan jamoani. 
Bu holda birinchi hakam ishorasini qaytarmaydi. 
Agar  xato  ikki  tomondan  baravariga  ro‘y  bersa,  ikki  hakam  ham 
quyidagilarga ishora qiladi: 
a) xatoning turi;  
b) xato qilgan o‘yinchilarni (agar zaruriyat bo‘lsa); 
c) to‘p kiritadigan jamoani.