O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Birinchi hakam. 
Birinchi hakam joyi.  
Birinchi  hakam  o‘z  faolyatini  to‘r  tortilgan  ustun  orqasida 
joylashadigan hakam o‘rindig‘ida tik turib yoki o‘tirgan holatda amalga 
oshiradi. 
Birinchi hakamning faoliyati.  
Birinchi 
hakam 
o‘yin 
jaroyonini 
o‘yin 
boshlanishidan 
yakunlangungacha  boshqarib  turadi.  U  shu  o‘yinda  ishtirok  etayotgan 
barcha  hakam  va  o‘yinchilarga  rahbarlik  qiladi.  O‘yin  davomida  uning 
qarori hal qiluvchi kuchga ega. Birinchi hakam qolgan hakamlar qarorini 
noto‘g‘ri  deb  topsa,  ularning  qarorini  bekor  qilish  huquqiga  ega.  Agar 
biron-bir hakam o‘z vazifasini uddalay olamasa, birinchi hakam ularning 
vazifasini o‘z zimmasiga olishi mumkin.  
Birinchi  hakam  maydondagi  boshqa  ishchilar  (to‘pni  olib 
beruvchilar  maydonni  tozaluvchilar)  faoliyatini  ham  nazorat  qiladi. 
Birinchi hakam o‘yinga aloqador qoidadan tashqari masalalarni ham hal 
qilish  huquqiga  ega.  Birinchi  hakam o‘z  qarorlarini  muhokama qilishga 

---

262 
yo‘l qo‘ymasligi kerak. Lekin jamoa sardori iltimosiga ko‘ra, u o‘zining 
qaroriga izoh berishi lozim. Agar sardor mazkur izohdan qanoatlanmasa, 
unga  o‘yindan  so‘ng  rasmiy  shikoyat  arizasini  yozish  huquqi  berilishi 
kerak.  Birinchi  hakam  maydon,  uskunalar  sharoitlarining  qoidaga  mos 
ekanligiga javob beradi. 
Burchlari.  
Birinchi hakam o‘yindan oldin: 
- maydon, to‘p va boshqa uskunalar holatini nazoratidan o‘tkazadi; 
- jamoalar sardorlari bilan qur’a tashlashini uyushtiradi; 
- razminka qilayotgan o‘yinchilarni nazorat qiladi. 
O‘yin davomida faqat birinchi hakam quyidagi huquqlarga ega: 
- jamoalarni ogohlantirish; 
-  nomunosib  xulq-atvor,  odob  hamda  to‘pni  o‘yinga  kiritishni 
cho‘zish hollarini jazolash. 
Quyidagi qarorlarni qabul qiladi: 
a)  to‘p  kirituvchining  xatosi,  to‘p  kirituvchi  jamoa  a’zolarining 
joylashishidagi  xatosi,  kiritilayotgan  to‘p  yo‘nalishini  to‘sish  xatosi 
bo‘yicha; 
b) to‘r va uning ustida ro‘y beradigan xatolar bo‘yicha; 
c) orqa chiziq o‘yinchilari va liberoning hujum zarbasi; 
d)  liberoni  oldingi  zonadan  barmoqlar  bilan  yuqoridan  uzatilgan 
to‘g‘ri hujum zarbasini qo‘llashi; 
e) to‘pni to‘r pastidan o‘tgan vaqtda. 
O‘yin  tugagandan  so‘ng  u  bayonnomani  ko‘zdan  kechirib,  imzo 
chekadi.