O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Ikkinchi hakam. 
Joyi
. 
Ikkinchi  hakam  birinchi  hakamning  qarama-qarshi  tomonidagi 
voleybol  ustuni  ortida  birinchi  hakamga  qaragan  holda  tik  turib 
joylashadi. 
Vakolatlari. 
Ikkinchi  hakam  birinchi  hakamning  yordamchisi  hisoblanadi.  Shu 
bilan  bir  qatorda  uning  o‘zining  mustaqil  vakolatlari  mavjud.  Agar 
birinchi hakam o‘z faolyatini davom ettira olmaslik holatiga tushib qolsa, 
ikkinchi hakam uning vazifalarini o‘z zimmasiga olishi kerak. 
Ikkinchi  hakam  hushtak  chalmasdan  turib,  o‘z  vakolatiga  tegishli 
bo‘lmagan  xatolarni  ishora  bilan  ko‘rsatishi  mumkin.  Lekin  u  ushbu 
xatolarni  birinchi  hakam  so‘zsiz  e’tiborga  olishini  talab  qila  olmaydi. 
Ikkinchi  hakam  kotib  faolyatini  nazorat  qilib  boradi.  Ikkinchi  hakam 

---

263 
zahiradagi  o‘yinchilarni  kuzatib  turadi.  Agar  ular  qoidaga  xilof  harakat 
qilishsa,  bu  haqida  birinchi  hakamga  xabar  beradi.  Ikkinchi  hakam  ikki 
jamoa  o‘yinchilari  razminkasini  nazorat  qilib  boradi.  Ikkinchi  hakam 
tanaffuslarga  ruxsat  beradi,  ularning  muddatini  nazorat  qiladi,  noto‘g‘ri 
murojaat yoki talabni rad etadi. Ikkinchi hakam tanaffuslarga va o‘yinchi 
almashtirish  sonini  nazorat  qilib  turadi  hamda  bu  haqida  birinchi 
hakamga  to‘liq  axborot  berib  boradi  (ikkinchi  tanaffus
 
va  5-6 
almashtirishlar, o‘z vakolatidagi axborot). 
Agar  biror  o‘yinchi  jarohat  olsa,  ikkinchi  hakam  istisno  tariqasida 
o‘yinchi almashtirishga ruxsat beradi yoki shu jarohat olgan o‘yinchiga 3 
daqiqa  tiklanish  uchun  imkon  beradi.  Ikkinchi  hakam  maydon  yuzasi, 
to‘pning sifati va to‘rning qoidaga muvofiq o‘rnatilganligini nazorat qilib 
turadi.  Ikkinchi  hakam  jazo  chorasi  ko‘rilgan  jamoa  a’zolarini  kuzatadi 
va ularni qoidaga xilof harakatlari haqida birinchi hakamga xabar beradi. 
Burchlari. 
 
Har  bir  partiyadan  oldin,  hatto  o‘yin  davomida  ham  o‘yinchilarni 
maydonda  joylashish  qoidasini  buzmasliklarini  nazorat  qilib  boradi  va 
kartochkada 
ko‘rsatilgan 
joylashish 
raqamlariga 
muvofiqligini 
solishtiradi.  Ikkinchi  hakam  o‘yin  davomida  hushtak  chalish  va  ishora 
bilan quyidagi qarorlarni qabul qiladi: 
- raqib maydoni va to‘r ostidan raqib tomoniga o‘tib ketganda; 
-  o‘yinga  kiritilayotgan  to‘pni  qabul  qilayotgan  jamoa  o‘yinchilari 
joylashish qoidasini buzganda; 
-  o‘zi  joylashgan  tomonning  yaqinida  o‘yinchi  to‘rga  va 
chegaralovchi antennaga tegib ketsa; 
- orqa chiziq o‘yinchisi yoki libero to‘siq qo‘yganda; 
-  to‘p  begona  jism  yoki  maydon  yuzasiga  tegsa  (birinchi  hakam 
bunday xatoni ko‘rmay qolganda). 
O‘yin yakunida bayonnomaga imzo qo‘yadi.