O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
4.4. Tayyorgarlik darslarini o‘tkazish tuzilmasi va metodikasi 
 
Turli  yo‘nalishlarda  tayyorgarlik  dars  mashg‘ulotlari  o‘yinchilar 
tayyorgarligining  asosiy  shakli  hisoblanadi.  Ular  odatda,  jadval  asosida 
murabbiy  boshchiligida  olib  boriladi.  Lekin  individual  darslar  ham 
bo‘lishi  mumkin.  Dars
 
  mashg‘ulotlari  o‘yinchilar  tayyorgarligini  hal 
qilinishiga  bog‘liq,  o‘quv  tayyorgarlik  rejalari  mavjud  vaziyatlarga 
binoan  turli  tuzilma  va  yo‘nalishlarga  ega  bo‘lishi  mumkin.  Yo‘nalishi 
bo‘yicha  ular  odatda  o‘quv,  tayyorgarlik,  nazorat  va  tiklanish 
mashg‘ulotlariga bo‘linadi. 
 

---

179 
Darslarda vazifalarning uch turi hal etiladi: 
-
 
yuklamali:  o‘yinchilarning  mehnatga  layoqatliligini  oshirish  yoki 
pasaytirish;  
-
 
didaktik:  texnik-taktik  harakatlar  va  nazariy  umumiy  maxsus 
fanlarni o‘qitish; 
-
 
tarbiyaviy vazifalar. 
Dars uch qismga bo‘linadi: Tayyorgarlik, asosiy va yakuniy. 
Tayyorgarlik  qismining  boshlanishida  darsning  vazifalari  haqida 
ma’lumot  beriladi,  zaruriy  tashkiliy  savollar  hal  etiladi  va  mahsuldor 
tayyorgarlik  ishiga  o‘yinchilarni  yo‘naltirish  amalga  oshiriladi.  Darsni 
ushbu  qismining  maqsadi  –  organizmning  barcha  funksional  tizimlari, 
o‘yinchilarning tayanch-harakat apparatini asosiy qismiga tayyorlashdir. 
Bu  qizdiruvchi,  boshqa  jismoniy  mashqlar  va  harakatli  o‘yinlarni 
bajarish jarayonida amalga oshiriladi. 
Darsning  tayyorgarlik  qismida  boshqa  vazifalar:  o‘yinchilarning 
alohida  jismoniy  sifatlarini takomillashtirish,  voleybol  ko‘nikmalarining 
alohida elementlarini qayta ishlash, guruhni qayta tashkil etishdan iborat 
bo‘ladi.  
Dars  vazifalari  va  uslublarini  tayyorgarlik  qismini  hal  etishga 
umumiy vaqtning 10% dan 20% igacha vaqt ajratiladi. 
Darsning  asosiy  qismida  uning    asosiy  vazifalari  hal  etiladi.  Uning 
yechimiga  darsning  75%  dan  85%  gacha  vaqti  sarf  etiladi.  Hal  etilgan 
vazifalarga binoan darsning tuzilmasi turlicha bo‘lishi mumkin. Energiya 
sarfi  bo‘yicha  eng  murakkab  mashqlar  darsning  asosiy  vaqtining  1/3 
qismida,  o‘yinchilar  maksimal  harakatga  layoqatli  bo‘lganda  bajariladi. 
Chidamlilikning  barcha  turlari,  ayniqsa,  kuchning  rivojlanishi  uchun 
bajariladigan  mashqlar  bundan istisno  hisoblanadi.  Ular darsning  asosiy 
qismi yakunida va mikrotsikllar oxirida bajariladi. 
Darsning asosiy qismlaridagi yuklamalar hal qilinadigan vazifalar va 
o‘yinchilarning  funksional  holatiga  ko‘ra  bir  nechta  bo‘lishi  mumkin. 
Ular  texnik-taktik  yo‘nalishning  sekinroq  mashqlari  bilan  almashinadi. 
Darsda  umumiy  zichlik  (pedagogik  izohlangan  harakatlar)  va  motor 
zichlik (mashqlarning bevosita bajarilishi) mashqlar farqlanadi. 
Darsning  yakuniy  qismida  o‘yinchining  funksional  faolligi  asta-
sekin  kam  intensiv  mashqlar  yoki  “diqqatga  qaratilgan”  o‘yinlar  bilan 
pasaytiriladi. Bunga odatda 2 dan 5 daqiqagacha vaqt ketadi.