O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
3.2. Voleybolchilar harakati vazifalarini samarali hal etishning asosiy 
shart-sharoitlari, biomashina konsepsiyasi sport harakatlari texnikasini 
yaratish asosi sifatida 
 
Haqiqiy fikrlar sababli mulohaza bilan birlashtirilmasa, 
 hech narsaga arzimaydi. 
(Lotincha maqol) 
 
Sport  texnikasi  deyilganda  umumiy  ko‘rinishda  sport  harakatlarini 
bajarish  usullari  tushuniladi.  Voleybolda  o‘yinchilar  foydalanuvchi  texnik 
usullarning ulkan majmuasi mavjud. 
Dastlabki qarashda, voleyboldagi o‘yin texnikasi shartli ravishda hujum 
texnikasi  va  himoya  texnikasidan  iborat.  O‘yin  usullarining  bir  qismini 
hujum  texnikasiga,  boshqa  qismini  himoya  texnikasiga  kiritish  mumkin. 
Yuqoridan  va  pastdan  uzatish,  joyida  turish,  o‘rnini  o‘zgartirish,  to‘xtab 
turish  va  sakrash  kabi  muhim  o‘yin  usullarini  har  ikkala  bo‘limga  kiritish 
mumkin. 
Voleyboldagi  o‘yin  usullarini  bajarish  texnikasi  ulardan  foydalanish 
samaradorligi  uchun  katta  ahamiyatga  ega.  Murabbiy  mahorati  o‘sishi  va 
natijada  o‘yinchilar  texnik  mahoratining  samarali  takomillashuvi,  ko‘p 
darajada  o‘yin  usullarini  bajarish  samaradorligini  belgilab  beruvchi 
mexanizmlarni chuqur bilish bilan aniqlanadi. 
1. Ushbu tadqiqot konseptual jihatdan N.S.Seversevning tadqiqotlariga 
tayanadi,  ularning  natijalari  qisman  e’lon  qilingan,  ko‘pchiligi  uning 
arxivida  saqlanadi;  u  bir  qator  asosiy  materiallarning  muhokamasida 
bevosita ishtirok etgan. 
Yaxshi murabbiy o‘yinchilarni samarali texnikaga o‘rgata olishi va o‘z 
tarbiyalanuvchilarining “O‘yin usullarini qanday bajarish kerak?” va “Nega 
aynan shunday”, degan savollariga mazmunli javob bera olish qobiliyatiga 

---

76 
ega  bo‘lishi  lozim.  “Menday  bajargin”  yoki  “Yaxshilar  kabi  bajargin”, 
degan javoblar endilikda hech kimni qoniqtirmaydi va ular sport mahoratini 
o‘stirish  darajasining  zaruriy  sur’atlarini  ta’minlamaydi.  Shu  munosabat 
bilan, natijaviylik mezoni bo‘yicha o‘yin vazifalarini eng yaxshi usul bilan 
yechishga imkon beruvchi texnik usullar samaradorligini aniqlash zaruriyati 
muhim ahamiyat kasb etadi. 
Zamonaviy  voleybol  nazariyasi,  uslubiyati  va  amaliyotida  o‘yin 
yo‘llarini  bajarish  usullari  to‘g‘risida  noaniq  tasavvurlar  mavjud.  Ular 
asosan amaliyotchilar tomonidan o‘z o‘yinlari, murabbiylik va o‘qituvchilik 
tajribasi  asosida  shakllantirilgan  bo‘lib,  o‘yin  texnikasi  samaradorligini 
belgilovchi sabablar maxsus tadqiqotlarga asoslanmagan. Shu sababli, o‘yin 
usullari modeli harakatlarning tashqi ko‘rinishiga mo‘ljallangan va taxminiy 
xarakterga egadir. 
Atrof-olam  to‘g‘risidagi  bilimlarimizning  to‘planib  borishi  bilan  tirik 
organizmlarning  maqsadga  muvofiqlikdagi  o‘zaro  aloqadorligi,  funksiyalar 
samaradorligi va tejamkorligi yaqqol ko‘rinadi.