O’zbtkiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

7-bosqich vazifasi. Yugurib sakrash va aldamchi zarba berishni 
o‘rgatish  
(28-jadval) 
36-A-rasm 
 
hiqish 
va 
sakrash aniq: 
A- 
masofada 
(to‘pdan  o‘tib 
ketmaslik) 
B-vaqtda  (eng 
yuqori  sakrash 
nuqtasida  
to‘pga 
zarba 
berish) 
Oldinga  intilib 
baland sakrash 
Eng 
muhimi: 
-
to‘pni  iloji  boricha 
yuqorida 
ushlab 
olish 
-qat’iy 
sxema 
bo‘yicha 
quloch 
yozib zarba berish 
Hujum zarbasi 
2. Hujum zarbasi 
Tanani 
quloch 
tomonga burish 
Qat’iy  sxema  asosida 
keng  va  erkin  quloch 
yozish 
“Bukchayib” 
(tosni 
orqaga  olish  hisobiga) 
zarba berish 
Zarbada  tananing  faol 
qaytarma burilishi 
Zarba  beruvchi  qo‘l 
yelkasi 
ko‘tarilgan, 
boshqasi tushirilgan 
Tayanch modeli 

---

218 
36-B-rasm 
 
Tayanch 
modeli 
 
Yugurish 
va sakrash 
 
oxirgi qadam sakrab bajariladi 
-qo‘l va oyoqlar harakati faol 
-to‘pga butun tana bilan burilish 
Oldinga intilib sakrash 
Zarba  oldida  to‘p  to‘p  va  hujumchi 
orasida bo‘lishi kerak 
 
Bir  oyoqda  itarilib  sakrab  zarba 
berish 
 
 
 
 
 
 
 
Zarba harakati 
 
 
 
-qat’iy 
sxema 
bo‘yicha 
quloch 
ochish va zarba 
-zarbada bukchaygan 
xolat 
-zarba 
harakatida 
tana faol buriladi 
 
 
 

---

219 
9.12. To‘siq qo‘yishni o‘rgatish metodikasi 
 
O‘yinchilar  to‘r  orqali  hujum  zarbalarini  o‘rgangach,  ularga 
hujumga  to‘siq  qo‘yishni  o‘rgatish  mumkin.  Bu  jarayon  voleybol  bilan 
bir  necha  yillar  shug‘ullangach  hujum  zarbalari  bilan  bir  vaqtda  olib 
borilishi  mumkin.  Lekin  to‘siq  qo‘yish  imitatsiyasi  mashqlarini  ancha 
ilgari  boshlash  lozim.  Bu  kabi  mashqlar  o‘yinning  boshqa  texnik 
uslublari-hujumkor zarbalar, uzatish va sakrab yuqoridan to‘pni o‘yinga  
kiritish  uslublari  tarkibiga  kiradigan  elementlarni  shakllantiradi. 
Avvaliga  bir kishilik, keyinchalik  esa  guruhli to‘siq  qo‘yishni  o‘rganish 
lozim. Taktik yo‘nalishga binoan avvaliga hududiy to‘siq qo‘yish, keyin 
esa  ushlab  qoluvchi  to‘siq  taktikasi  o‘rgatiladi.  To‘siq  qo‘yishni 
o‘rgatishda  qo‘llarni  ikki  tomonga  yozish,  shu  jumladan,  sakrab  va 
sakramasdan  to‘siq  qo‘yish  imitatsiyasi  mashqlarini  kiritish  shart. 
Guruhli  to‘siq  qo‘yish  o‘rgatilganda,  o‘yinchilarning  mos  harakatlariga 
e’tibor  qaratish  shart.  Shu  sababli,  umumiy  qo‘zg‘atuvchi-to‘p  ishtirok 
etmaydigan  mashqlardan  boshlash  mumkin.  To‘siq  qo‘yuvchilar  to‘psiz 
harakatlarni  bir  qancha  vaqt  bajarganda  bir-biriga  e’tiborli  bo‘ladi,  bu 
esa o‘yinchilar harakati sinxronizatsiyasiga olib keladi.  
Guruhli  mashqlarda  to‘siq  qo‘yuvchi  oyinchilarning  bir  tomonga 
qarab siljishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Bu bir nechta xatolarga sabab bo‘ladi. 
Bir o‘yinchi joyida qolib harakatini to‘xtash jarayonida, boshqa ikkalasi 
sinxron  sakragan  vaqtda  guruhli  to‘siq  imitatsiyasini  amalga  oshirish 
uchun  yaqinlashadigan  mashqlarni  qo‘llash  yaxshiroq  natija  beradi.  
To‘rdan turli masofa va balandlikdan yo‘naltirilgan to‘plarni qaytarishda 
qo‘llar  joylashishini  to‘siq  qo‘yuvchi  o‘yinchilar  nafaqat  havoda  qo‘lni 
harakatlantirish,  balki  o‘yin  vaziyatlarini  farqlash  va  aniqlash, 
shuningdek,  hujumchilar  xususiyatlarini  hisobga  olishni  o‘rgangach, 
qo‘llash  mumkin.  38-rasmdagi  “tayanch  modeli”da  to‘siq  qo‘yish 
texnikasi talablari keltirilgan. 

---

220