O’zbekstan respublikasi xaliq bilimlendiriw wa’zirligi

63

12.1 12.2 12.3 12.4 12.5 12.6

Jeke aldingai pedogogikalik tajiriybelerdi uyreniu axmiyetli. Mugallimnin doreriushilik labarotoriyasi tusinigi. Aldingi pedogogikalik tajiriybelerdi uyreniu. a). Magliumat (mugallimdi sipatlaushi) b). Jetiskenliklerdi v). Tajiriybeli mugallimnin talim-tarbiya metodlari. Tajriybeli mugallimnin kasipliklesiwi. Uyreniushi mugallimnin (kasiplik), ozinin juwmaqlari. Aldingi tajriybeli uyreniu ushin negizgi bolgan xujjetler xam materiyallar.

«Oqitiwshi balalarimizga zamanago’y
bilim bersin,-dep talap qilamiz.
Lekin zamanago’y bilim beriw ushin, da’slep,
mugallimnin’ o’zi sonday bilimge iye boliw kerek...»
I.A.Karimov

Lektsiya №1

Pedagogikaliq sheberlik haqqinda tu’sinik, onin’ oqitiwshi xizmetindegi orni ha’m a’hmiyeti

J o b a:
Kirisiw

1. Pedagogikaliq sheberlik xaqqinda tusinik.
2. Pedagogikaliq xizmettin’ o’zine ta’n o’zgeshelikleri.
3. Ka’siplik bilim ha’m pedagogikaliq uqiplilik.
4. Pedagogikaliq texnika, jagday (situatsiya) ha’m pedagogikaliq masele.

Tayanish tu’sinikler:

Pedagogikaliq sheberlik, predmeti, maqseti, waziypasi, ka’siplik bilim, ko’nlikpe, uqiplilik, do’retiwshilik, ilimlerdi iyelew, aldingi ta’jiriybelerdi qollaniw, ped texnika, sezgirlik, intuitsiya, dinamizm.

K I R I S I W .

Jeke adamdi ha’r tamanlama ka’malga jetkeriw ha’mme waqit ja’miyettin’ za’ru’rli ha’m tiykargi maqseti bolip kelgen. Bul u’lken, juwapkershilik waziypani a’melge asiriw bolsa oqimislilardin’ aldin’gi qatarinda turiwshi oqitiwshilardin’ moynina ju’klengen.
O’zbekstan Respublikasinin’ 1997 jil 31-avgustta qabil etken «Ta`lim tuwrisindagi» nizaminda to’mendegi so’zler jazilgan. «Pedagoglardin’ a’dep-ikram qagiydalarina su’yeniwi, balalardin’ jeke byuasinin’ qadir qimbatin hu’rmetlewleri. Olardi miynet, nizamlar, ata-ankalar, hayal-qizlarga. ruwxiy, tariyxiy, ma’deniy-milliy ha’m uliwma xaliqliq u’rp-a’detlerge hu’rmet ruwxinda, do’gerek ortaliqqa gamqorliq qatnasta boliwdi ta’rbiyalawlari sha’rt».
Bul oqitiwshilardin o’z ka’siplerin iyelewinde ju’da’ u’lken tayarliqtan o’tiwlerin talap etedi.
Ha’zirgi waqitta joqargi oqiw orinlari da’wir talabina juwap beretugin qa’niygelerdi tek teoriyaliq bilimlerdi teren’ u’yretken jagdayda tayarlamaqta, oqiw rejelerinde ha’m ka’siplik pa’nlerde oqitiwga u’lken itibar bermekte. Lekin mekteptegi tek teren’ bilimli, aniq bir pa’n qa’nigeligin iyelegen mugallimler gana emes, sonin’ menen qatar ulli adamgershilik qa’siyetlerge iye bolgan balalar ha’m u’lkenler menen qiynalmastan baylanisa alatugin, olardin’ psixologiyasin tu’sine alatugin haqiyqat sheber pedagog ustazlar kerek.
Bunday qa’niyge pedagog-psixolog-ta’jiriybeli oqitiwshi joqari pedagogikaliq sheberlik ha’m texnika ko’nlikpeleri menen qurallangan adam boliwi kerek.
Bolajaq oqitiwshi qa’niygeligi boyinsha bilimlerdi iyelew dawaminda o’zinin’ a’dep-ikramliliq ruwxiy da’rejesin ken’eytiredi, o’z ka’sibi do’gereginde a’dep-ikram normalarina su’yeniw o’zgesheliklerin, onin’ mazmunin o’zlestiredi, mugallim a’depliliginin’ balanin’ jeke basina ta’sirin an’law. Tu’rli jagdaylarda o’z minez qulqin basqara aliw za’ru’rligin tu’sinip jetedi. Bir so’z benen aytqanda, pedagogikaliq sheberlikti, uqip ha’m ko’nlikpelerdi. Pedagogikaliq texnika elementlerin o’zlestirip iyelep aladi.
Usigan baylanisli Tashkent ma’mleketlik pedagogikaliq institutinin’ oqiw rejesine qoot-oy oqiw jilinan baslap «Pedagogikaliq sheberlik tiykarlari» kursi barliq fakul`tetler ushin ma’jbu’riy pa’n sipatinda oqitiladi. Bul pa’n ushin oqiw rejesinde 17 saat ko’leminde waqit ajiratilip. Onnan 32 saati lektsiyaga, 12 saati laboratoriyaliq sabaqqa, 13 saati seminar (a’meliy) sabaqlarga mo’lsherlengen.
«Pedagogikaliq sheberlik tiykarlari» boyinshaoqitilatugin lektsiyalar alip bariliwi za’ru’r bolgan izertlewler, izleniwler, oqitiwshi sheerliginin’ mazmuni, onin’ tiykarlari, ka’siplesler, ata-analar, oqiwshilar menen baylanis ha’m qarim- qatnaslardin’ bagdari, o’zgesheligi, metodikasi ha’m olardin’ balanin’ jeke basina. Onin’ sipatlarina ta’siri haqqindagi bilimler menen qurallandiradi. Sonday-aq studentlerdi oqitiwshi xizmetindegi ka’siplik sheberliginin’ orni, ma’nisi, pedagogikaliq xizmet dawamindagi baylanis, qatnas ma’deniyati menen qatnasqa kirisiw metodikasi menen, oqitiwshi xizmetindegi texnika, onin’ sirlari menen tanistiradi.Kursti oqitiw dawaminda studentler menen alip barilatugin a’meliy sabaqlar ha’m laboratoriyaliq islerde u’yrengen bilimlerine muwapiq pedagshogikaliq shinigiwlar o’tkeriledi. Bul bolajaq mugallimde a’meliy ko’nlikpeler qa’liplestirip bariwin ta’miyinlep, oqitiwda pedagogikaliq sheberlik ha’m texnika tiykarlarin iyelewine xizmet etedi. Sonin’ ushin a’meliy sabaqlardi o’tkeriwde so’ylew ha’m oylaw ma’deniyati tiykarlari, pedagogikaliq usillar ha’m baylanistan duris paydalaniw o’zgesheliklerine sa’ykes shinigiwlar o’tkeriwge ayriqsha itibar beriledi.
Studentler menen birlikte tu’rli pedagogikaliq sha’rayatlar jaratip, olardi real sharayattagiday orinlaw, pedagogik ma’seleler sheshiw islerine, do’retiwshi sho’lkemlestiriwshi oyinlar ja’ne studentlerdin’ do’retiwshiligin asiriwga jaratilgan sharalarga ayriqsha itibar beriledi ha’m olardi a’melde orinlawga tartiladi.

«Pedagogikaliq sheberlik» kursin toliq o’zlestiriw menen bolajaq oqitiwshilar mekteptegi praktika waqtinda ha’mde institutti pitkerip o’z betinshe oqitiwshiliq xizmetin baslaganlarinda balalar ha’m eresekler ja’maatinda o’zlerin erkin tuta aliwdi u’yrenedi.

Pedagogikaliq sheberlik bul ha’r bir ta’rbiyashinin’ aldina u’lken juwapkershilikti ju’kleydi,sebebi, bul ta’rbiya beriw jeke adamdi qa’liplestiriw maqsetinde bir adamnin’ ekinshi adamga ta’sir jasaytugin ja’miyetlik qatnasi bolip esaplanadi. Mugallim o’z pa’nin oqitiw bilim beriw ja’ne ol arqali oqiwshini moralliq, estetikaliq ha’m a’dep-ikramliliq jaqtan ta’rbiyalaw ma’seleleri bul onin’ aldina qoygan tiykargi maqsetlerinin’ biri boladi. mugallim o’z oqiwshilarina bilim bergende oni oqiwshi a’piwayi qurgaq qabil etiwden saqlaw kerek. ,ugan jetisiw ushin mugallimge pedagogikaliq sheberlik, ta’jiriybe za’ru’r boladi. O’z maqsetin toliq iske asiriw ushin pedagog ba’rhama izlenip bariw kerek. ha’r bir pedagog mekteptegi ma’deniy jumislardin’ sheber shlkemlestiriwshisi, en’ aldi menen en’ jaqsi ta’rbiyashi bola aliwi kerek.
Sheber mugallim bul o’z jumisinda nagiz ustazliqta ko’rsetetugin adam. Mugallim bul eki jaqlama sheber adam: 1. Jeke adamnin’ psixologiyasin teren’ biliwshi. 2. Oqitiw menen ta’rbiyalaw usillarin teren’ o’zlestirgen adam. Sheberlik-bul is ha’rekette ko’rinedi. Ol pedagogtin’ joqari na’tiyjelerge erisetugin pedagogikaliq is ha’reketinin’ en’ joqargi dja’rejesi menen aniqlanadi, yamasa oqitiw menen joqari ha’m turaqli tu’rde jetilistirip barilatugin ta’rbiya o’neri a’ki bolmasa ilimiy bilimler sintezi, uqip ha’m bilimler metodikaliq o’ner ko’nlikpeleri ha’m mugallimnin’ jeke sanali miyneti menen aniqlanadi. Bul jerde aldi menen pedagogikaliq sheberlikke aniqlama bergennekn go’re, sheberliktin’ ma’nisi nelerden ibarat ha’m pedagogikaliq xizmettin’ o’zinin’ qanday ekenligine analiz beriw kerek.
Pedagogikaliq xizmettin’ o’zgesheligi. Ha’r qanday xizmettegi siyaqli pedagogikaliq xizmet to’mendegi komponentlerdi o’z ishine aladi` maqset, qural, ob`ekt, sub`ekt. Pedagogikaliq xizmettin’ maqseti neden ibarat.
1.Mugallimnin’ jumisinin’ maqseti ja’miyet ta’repinen belgilenedi, yagniy onin’ maqseti oqiwshilar sanasin ha’r ta’repleme rawajlaniwga bagdarlangan boliwi tiyis. Pedagogikaliq xizmetti a’wladtin’ sotsialliq dawam ettiriwshiligin a’melge asiriwga qolaylastiriladi. Pedagogikaliq jagdayga baylanisli mugallim maqsetten shiga otirip waziypani o’zi usiniwi kerek.
2. Mugallimnin’ xizmeti basqa xizmetlerdi basqariwshi xizmet bolip, bul o’zinshe bir oqiwshilardin’ is ha’reketi na’tiyjesinde payda bolatugin xizmet bolip tabiladi.
3. Basqa adamnin’ xizmetin basqariwdin’ quramaligi sonda, pedagogtin’ maqseti ha’mme waqit ta’rbiyalaniwshinin’ keleshegine bagdarlangan. bul maqset oqiwshilarda sen biliwin, islewin, isley biliwi kerek dep talap etedi. Sonin’ menen birge balalar tek gana bu’gingi ku’nin oylap, bu’gingi ku’nnin’ mashqalasi menen jasaydi, al erten’gi ku’nin oylamaydi.bul na’rse ta’rbiyanin’ qiyinshiliginin’ en’ tiykari bolip esaplanadi. Pedagog bu’gingi ku’nde jasap, keleshekti du’zedi. Bul a’lbette qiyin ha’m quramali jagday. Pedagogikaliq miynettin’ o’zgesheliklerinin’ biri sonnan ibarat Suxomlinskiydin’ pikiri boyinsha ol kishkene adamdi saqlawi ha’m qorgawi kerek. Bul o’zine ta’n o’zgeshelik mugallimnen u’lken pedagogikaliq sheberlikti talap etedi. Pedagogikaliq miynettin’ ob`ekti adam. Jeke adam aqil, sezim, erk, isenim, o’zin-o’zi taniw uqsagan psixikaliq protsessler qa’liplesedi. Pedagogikaliq xizmettin’ ob`ektinin’ o’zgesheligi to’mendegilerden turadi.
1. Adam ta’biyattin’ o’li materiallari emes, ol belsendi, qaytalanbaytugin jeke sipatlarga iye bolip atirgan waqiyalarga o’zinshe qatnasi ha’m tu’sinigi bar jaratilis bolip tabiladi. Adam o’zinin’ maqseti, motivi jek minezine iye bolgan pedagogikaliq protsesstin’ qatnasiwshisi bolip tabiladi. Solay etip pedagogikaliq xizmettin’ ob`ekti bir waqittin’ o’zinde onin’ sub`ekti boladi.
2.Mugallim ba’rha’ma o’zgeretugin ha’m o’siwshi adam menen jumis islesedi. Sonliqtan ogan qatip qalgan bir ha’reket penen qatnas jasawga bolmaydi. Bul ju’da’ qospali, turaqli do’retiwshilikti izleniwdi talap etedi.
3. Pedagoglar menen birge balaga jas o’spirimge, balaga oni qorshagan barliq o’mir tosinnan ha’m ha’r qiyli bagdardagi ha’reketler ta’sir etedi. Sonliqtan pedagogikaliq miynet barliq ta’sirlerge o’zgerisler engizip beriwi tiyis.
Sub`ekt- ta’rbiyalaniwshiga ortaliqtin’ (mis pedagogtin’, ata-ananin’ ja’ma’a’ttin’) ta’sir jasawi. Ta’rbiyalaniwshiga ta’sir etiwdin’ tiykargi qurali-mugallimnin’ jeke basi onin’ bilimi, uqibi aqili. Oqiwshilar mugallimnin’ is ha’reketine, so’ylew ma’deniyatina bilimine , a’debine kiyiniw ma’deniyatina h.t.b. itibar bergen halda mugallimler menen qatnas jasawga ha’reket qiladi. A’lbette mugallim bunday jagdaylardi esten shigarmawi kerek. Ta’rbiyanin’ basli quralina ha’r qiyli is ha’rekettin’ tu’rleri miynet qatnas oyin oqiw kiredi.
Pedagogikaliq xizmet pu’tin bir komponentten turadi. Ol pedagogika ha’m psixologiya, mugallimnin’ is ha’reketindegi gumanistlik bagdardi, kasiplik bilim ha’m uqipliq, pedagogikaliq etika ha’m pedagogikaliq texnika boyinsha ilimiy bilimlerdi o’zine sin’diredi. Mugallim miynet xizmetinin’ protsessinde o’z isinin’ haqiyqiy sheberi boladi. Pedagogikaliq sheberlik- bul ba’rinende burin mektep aldinda turgan siyasiy ha’m pedagogikaliq waziypalarga muwapiq pedagogikaliq sha’rayatlardi tabisli sheshiwge mugallimdi shaqiratugin ka’siplik bilim uqipliq ha’m ko’nlikpelerdi iyelewi.
Mugallim hadal, isker tabanli reyimli boliwi, bul qa’siyetlerdi oqiwshiga sin’diriwi tiyis, ol sawatli ha’m miynet su’ygish adam boliwi o’zinin’ jumisin sheksiz su’yiwi, balalarga ata-analarinday qatnas jasawi tiyis. V.A. Suxomlinskiy mektepte mugallimnin’ miynetin awirsinatugin birde bir pedagogtin’ bolmawi kerekligin aytti.
Mugallim adamdi su’yetugin ogada u’lken talantqa ha’m o’z miynetine ba’rinende burin onin’ ruwxin sergekligin, aqilinin’ aniqliligin pikir ju’rgiziwinin’ tazaligin, sezimler ugimliligin uzaq jillar boyi saqlaytugin balalarga sheksiz su’yispenshilikti iyelewi kerek, al bunday sipatlarsiz pedagog miyneti azapqa aylanip ketedi. Mugallimnin’ o’z miynetin ha’m balalardi su’yiw qa’siyetleri o’z miynetinin’ sheberi boliwi ushin pedagogikaliq isbilermenlikti iyelew ushin imkaniyatlar jaratadi.
Ka’siplik bilim. Sheber mugallimnin’ bagdarlanganliginin’ negizinde eki umtiliwshiliq-o’zi oqitatugin pa’nge qizigiwshiliq ha’m balalar menen mu’na’sibette boliw talapshan’ligi turadi. Ka’siplik bilim pedagogikaliq sheberliktin’ teoriyaliq tiykari bolip esaplanadi. Mugallim ilimiy bilimler sistemasin tu’p-tiykarinan iyelewi kerek. Pedagogika psixologiya pa’ni boyinsha bilimler pedagogikaliq sheberlikti iyelewde u’lken rol` oynaydi. Mugallim jiyi jiyi o’zi oqitatugin predmet boyinsha bilimlerdi tan’ qalarliq da’rejede iyelewi. Biraq oni oqiwshilarga jetkerip bere almawi mu’mkin. Ilim tiykarlari boyinsha bilimge iye bolgani menen ayirim mugallimler klass penen baylanis jasay almaydi.Balalar menen qarama-qarsiliq payda etedi,eregisedi.Bunin’ ba’rligi ta’rbiyashiliq uqipliliq xaqqinda jeterli da’rejede bilimlerdi iyelemegenliginen derek beredi.Pedagogtin’ ka’siplik bilimi tiykarinda pedagogikaliq uqip printsiplnr xa’m qagiydalar ka’liplesedi.Bul printsip xa’m qagiydalardi xa’r bir pedagog o’z ta’jiriybesi tiykarinda quraydi. Ka’siplik bilim metodologiyaliq (rawajlaniwdin’,ta’rbiyanin’ nizamliligi), teoriyaliq, metodikaliq, texnologiyaliq jaqtan ka’liplesiwi kerek. Bunin’ ushin rawajlangan ka’siplik pikir ju’rgiziw,tan’lay biliw, aniqlay biliw uqibi kerek boladi.
Pedagogikaliq uqipliliq. Pedagogikaliq sheberliktin’ en’ bir a’xmiyetli elementinin’ biri bul pedagogikaliq is-xa’reket uqipliliq bolip esaplanadi. En’ a’xmiyetlisi jetekshi uqipliliqti tan’lap aliwdan ibarat bolip, olarsiz mugallim o’z isinin’ sheberi bola almaydi. Mugallimnin’ ka’siplik jumisinin’ tabisli boliwi pedagogikaliq uqipliliqlarga baylanisli. Ol bir neshe komponentlerden turadi. Pedagogikaliq uqipliliqti biz sha’rtli tu’rde u’shke bo’lemiz.
Jeke uqipliliq, didaktikaliq uqipliliq xa’m sho’lkemlestiriwshilik uqipliligi.
Jeke uqipliliq balalarga beyimlilikten baslanadi.Beyimlilik degende biz balaga su’yispenshilikti olar menen qarim-qatnasta boliwdi, balalarga jaqsi tilekler aytiwdi tu’sinemiz. Olarga ju’da’ diqqatli xa’m na’zik sezimli boliwi kerek. Uqipliliq ja’ne bir komponentten yagniy sabirliliq xa’m o’zin-o’zi tuta biliwshilik. Mugallim xa’r qanday jagdayda o’zin sabirli tutiwi,diqqatli boliwi kerek, o’z temperamentin basqara aliwi, minez-qulqin qadagalay biliwi xa’m olardi duris paydalaniwdi yaddan shigarmawi kerek.
Didaktikaliq uqipliliqqa tu’sindiriw,pikirdi aniq etip jetkeriw jatadi.Bunday uqipqa iye mugallimler qiyin materiallardi a’piwayilastirip, awirdi jen’illestirip oqiwshilardin’ sanasina toliq jetkerip bere aladi. Bunday jagdayda oqiwshinin’ psixologiyasin esapqa aliwi kerek. Xa’zirgi waqitta xa’r qiyli ilimpazlardin’ izertlewlerine tiykarlana otirip pedagogikaliq xizmettin’ alti jetekshi uqipliligin ko’rsetiwi mu’mkin.
1.Kommunikativlik yagniy adamlarga jaqsi til tabiwshiliqta qatnas jasay biliw uqibi.
2. Pertseptiv kabilet-sezgirlik, empatiya, pedagogikaliq entuitsiya.
3.Erikli ta’sir jasaw xa’m logikaliq isendiriwge uqipliliq.
4. Ku’shli sezimge turaqliliq.yagniy o’zin-o’zi basqara biliw uqipliligi.
5. Optimistlik boljaw uqibi.
6. Do’retiwshilikke bolgan uqipliliq.
Xa’r bir mugallim o’zinin’ uqibin tekseriwdi qatnas jasay biliw uqibinan baslaw kerek. Sebebi balalar menen jaqsi til taba biliw xa’m qanaatlaniw sezimi o’z ka’sibine degen su’yispenshilikti qorgap qaladi. Uqipti qorgaw ju’da’ quramali sana ol tek ko’rgende esitkende payda bolmastan, al diqqat awdarilgan ta’repke qaray qizigiwshiliq artqanda, sonday-aq magliwmatlardi qayta islew boyinsha aqildin’ ku’shli jumis islewinde payda boladi. Baqlaw xa’m ta’jiriybeler islew adamdagi sezgirlik uqibinin’ rawajlaniwina tiykar boladi. Sheber boliw degen so’z - bul pedagogikaliq protsesstin’ barisin aldin ala boljaw. Bunda xesh qanday jasirin sir joq. V.A. Suxomlinskiydin’ aytqaninday «Aldi menen bala ju’reginin’ xa’reketin biliw kerek» .
Dinamizm- bul isendiriw xa’m biylep aliw uqibi, bul ishki energiya ta’sir etiw xa’reketlerinin’ xa’r qiyli jan’asha usili.Dinamizm ku’shli sezimtalliq turaqliliq penen baylanisli. Pedagogtin’ o’zin-o’zi basqara biliwi ku’shli sezimtalliq turaqliligin keltirip shigaradi xa’m ol xa’r qanday jagdaylarda o’zin-o’zi basqara aliwina mu’mkinshilik beredi.
Optimistlik boljay biliwshilik jetekshi ka’siplik pedagogikaliq uqipliliqtin’ baslawshisi bolip tabiladi. Optimizm bul keleshekke iseniw, tabisqa iseniw, kewil xoshliq.
Pedagogikaliq texnika mugallimlerge oqiwshilarga xa’m olardin’ ata-analari menen qatnas jasaganda duris jol-joba ko’rsetiw mu’mkinshiligin bildiredi. Balalar menen a’depli, sipayi qatnas jasaw, so’zlerdin’ aytiliwi, mimikani, qol xa’reketin duris tan’lawdin’ barligi pedagogkaliq texnika tu’sinigine kiredi. A.S. Makarenkonin’ ko’rsetiwi boyinsha (beri kel degen so’zdi qt-w0 tu’rli dawis penen aytip u’yrengende bet a’lpetinde denesinde xa’m dawisinda w0 tu’rli biliner-bilinbes o’zgerislerdi islep u’yrengennen keyin ol xaqiyqi sheber bolgan. A.S. Makarenkonin’ aytiwi boyinsha ped texnika bul dawis basshiliq etiw iskusstvosi ko’z-qarastan paydalaniw sheerligi degen so’z.
Pedagogikaliq jagday xa’m pedagogikaliq ma’sele. Ped. ma’sele bul pedagogikaliq sheberliktin’ tiykargi da’rejesi oni sheshiw pedagogtin’ ka’siplik da’rejesin ko’rsetedi. Pedagogikaliq ma’sele bul payda bolgan pedagogikaliq situatsiyani tu’siniw xa’m sheshiw jan’a da’rejege jetkeriw bolip esaplanadi. Barliq pedagogikaliq xizmet pedagogikaliq jagdaylardin’ dizbeginen turadi. Olarga mugallimler xa’m oqiwshilar ta’repinen oylamagan jerde xa’m arnawli tu’rde du’ziledi.
Oqiw baslandi deyik. Klassqa keshikken oqiwshi kirip keldi. Bul pedagogikaliq jagday u’yge tapsirmani tekseriw bir neshe oqiwshilar sabaqqa tayarlanbay kelgen- bulda situatsiya x.t.b. Bul barliq waqitta konfliktti( kelispewshilikti) payda etpeydi. Biraq ku’tilgen na’rse menen xaqiyqatliq arasindagi qarama-qarsiliq keltirip shigaradi. Bul pedagogikaliq jagdaydi mugallim tu’sinedi xa’m o’zi ushin ma’seleni payda etedi. Strategiyaliq xarakterde( oqiwshilarda juwapkershilikti, sho’lkemleskenlik sezimlerdi talay ta’rbiyalaw) taktikaliq xarakterde( bilimdi esapqa aliw xa’m tekseriw qurallarin islep shigiw, sabaqti biliw iskerligin jetilistiriw) pedagogikaliq jagdayda ( oqimaganlardi, keshikkenlerdi sabaq waqtinda basqa jaqqa kewil bo’lgenlerdi qalay etip esapqa aliwga boladi. Bul jerde mugallimnin’ sheberligi xa’r qanday pedagogikaliq jagdaydi ma’selelerge aylandira biliw uqibinda ko’rinedi.
Solay etip pedagogikaliq xizmeti duris bagdarda basqarilgan jagdayda gana xa’r qanday situatsiya ma’selege aylaniwi mu’mkin. Ma’sele bir neshe sheshimge iye boliwi mu’mkin. Jaqsi na’tiyjege erisiw mugallimnin’ bilimine, kabiletine, texnikani iyelewine baylanisli boladi