Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

 талап қоюдан бас-
тайды. 
Оқытушы балаларды зерттеп біліп алғаннан кейін, оларға талап қоя-ды. 
Талап түсінікті, нанымды, балалар орындай алатындай болуы керек. Та-лапты 
нықтап, жігерлi түрде айту керек және оның орындалуын бақылап отыру керек. 
Талап біртіндеп қиындатылады.
Коллективтi ұйымдастырудың басты шарттарынын бipi
 
–
активтермен 
жұмыс істеу.
Коллективтi тәрбиелеуде коллективтен активтерді iрiктеп алудың, олар-
мен жұмыс iстеудің маңызы зор. Басында активтер көп болмауы керек. Бе-
делді, ұқыпты, колынан iс келетiн оқушылардан іріктеп алынған активтер то-
бымен мұғалім санасып іс алып баруы керек. Оларға тапсырмалар беріп, мә-
селелердi талқылап отыру керек. Сонда бүкіл класс активтердің айтқандарын 
тыңдайды. Активтердің беделін нығайтып отыру арқылы мұғалім оқушылар-
ды олардың маңына топтастыра түседi. Бірақ активтермен ғана істеп, оқушы-
лардың пікірімен санаспауға болмайды. Оқушылармен де ақылдасып отыру 
қажет, ал активтерді көбірек көмекке шақыру тиімді.
Коллективтi ұйымдастыру және тәрбиелеудің тағы бір жолы
 
–
 параллел-
ді ықпал ету.
А.С.Макаренко жеке адамға әpi коллектив активінің, әpi мұғалімнің қа-тар 
талап қоюын 
параллелдi әсер ету принципі 
деп атаған.
Мұғалімнің оқушыға талап қоюы коллектив, коллективтің активтері ар-
қылы жүргізілсе, онда коллектив нығайып, өce бастайды.
Оқушылар коллективін құрудың және нығайтудың маңызды жолының бірі 
– 
коллектив алында мақсаттың - перспективаның 
болуы.
Коллективпен істеудің теориялық негізiн салған А.С.Макаренко коллек-
тив алдында мақсат тұрса ғана, коллектив мүшелерiнің бәрiнде перспектива 
айқын болса ғана, коллектив алға жылжып отырса ғана, ол өмір сүре алады 

---

106 
деген еді. Ол