Өзбекстан республикасы жоғары және орта арнаулы білім беру уәзірлігі

Бақылау сұрақтары: 
1. Дамып келе жатқан организмде қандай өзгерiстер болады?
2. Адам организмі дамуының басты қозғаушы күші не? 

---

35 
3. Баланың дамуында тұқымқуалаушылықтың ролі қандай? 
4. Баланың дамуына орта қалай әсер етеді? 
5. Баланың дамуына тәрбие қалай әсер етеді?
6. Баланың дамуы оның қызметі және белсенділігімен байланысты ма? 
7. Kiшi, орта, жоғары мектеп жасындағы оқушылар дамуының ерекше-
лiктерi және олардың тәрбиедегі мәнін айтып бер. 
1.5. Біртұтас педагогикалық процесс 
1.5.1. Педагогикалық процесс және оның құрылымы.
Педагогикалық процесс – 
педагогика ғылымының бастапқы, негіз бо-
латын категорияларының бірі.
 
 
Педагогикалық процесс
– үлкендердің педагогикалық қызметі мен тәр-
биешілердің жетекшілік және бағыттаушылық ролі арқылы баланың белсенді 
тіршілік әрекеті нәтижесінде өзін-өзі өзгертудің мақсатқа бағытталған, маз-
мұнды және ұйымдастырылған өзара әрекеті.
Педагогикалық процесс тәрбие заңдарына, педагогтың творчествосы мен 
баланың жас өзгерістерінің динамиксына сүйенетін ғылыми негізделген, 
дамушы және жетіліп барушы 
система
ретінде қаралынады. Бұл системаның 
ішінде оған тән болған принциптер мен заңдылықтар пайда болады және әре-
кет етеді.
Педагогикалық процесс басқа қоғамдық процестермен (экономикалық, 
саяси, құлықтық, мәдени т.б.) тығыз байланысты. Оның мәні, мазмұны және 
бағытталғандығы осы қоғамдық процестердің жағдайына, өндіріс күштері 
мен өндіріс қарым-қатынасының өзара әрекетіне тәуелді болады.
Педагогикалық процестің негізгі ерекшелігі – 
біртұтастығы,
ондағы 
барлық негізгі компоненттерді сақтап қалу қажеттілігі. Педагогикалық про-
цестің 
компоненттерi: 
тәрбие мен оқытудың мақсаты, мазмұны, формасы, 
методтары және осылардан шығатын нәтижесi. Бұл компоненттер бip-бipiмен 
тiкелей байланыста жүзеге асырылады.
Педагогикалық процестің
мәні
тұтастық негізінде оқу, тәрбие және да-
мудың бірлігін қамтамасыз ету болып табылады. 

---

36 
Педагогикалық процесс – бірнеше процестердің ішкі байланыстар 
жиынтығы. Онда оқыту, білім беру, тәрбиелеу, дамыту және қалыптастыру 
бөлінбестен бірігеді.
Педагогикалық процестің