«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

 
12.4. KONNING ISHLATISH HOLATINING ASOSIY 
KO’RSATKICHLARI 
 
Qatlamning ishlatish holatini aniq tasvirlash uchun reja 

diagramma tuziladi. 
Reja − diagramma qatlamning ustki qismi bo’yicha tuzilgan struktura xaritasi 
bo’lib, unda shartli belgilar bilan ma’lum sana bo’yicha quduqlarning quyidagi 
toifasi ko’rsatiladi: 
1) foydalanilayotgan, toza neft va suvli neft berayotgan quduq; 
2) suvlanganligi sababli ishlatishdan to’xtatilgan quduq; 
3) gaz berishga o’tganligi sababli ishlatishdan to’xtatilgan quduq; 
4) zaiflashgani sababli ishlatishdan to’xtatilgan quduq; 
5) sinash chog’ida suv bergan quduq; 
6) sinash jarayonida gaz bergan quduq; 
7) qatlamning kollektorlik xususiyatlarining yomonlashishi sababli sinash 
paytida mahsulot bermagan quduq; 
8) haydash qudug’i; 
9) pezometrik, kuzatish va sh.o’. quduqlar. 
Bunday diagrammadan foydalanib qatlamning ma’lum sanadagi ishlash holati 
to’g’risida to’liq ma’lumot olish mumkin. Uyumni ishlatish holatining o’zgarish 
dinamikasini aniqlash maqsadida turli sanalar uchun shunday diagrammalar tuziladi. 
Qatlamning ishlatish grafigi uyumdan foydalanish dinamikasi va uning ishlatish 
holatining ko’rsatkichi bo’lib xizmat qiladi. 12.5-rasmda uyumdan foydalanish 
dinamikasini tavsiflovchi ba’zi bir ko’rsatkichlar uchun sxematik egri chiziqlar aks 
ettirilgan. 
Qatlamni ishlatish jarayonida unda yuzaga kelayotgan o’zgarishlarni grafikda 
tasvirlab, qatlamning ayrim funktsiyalari o’rganiladi va ularning o’zaro bog’liqligi 
aniqlanadi. 

---

293 
Berilgan abstsissa o’qi 
uchun 
ayrim 
funktsiyalar 
ordinatasini grafikka tushirish 
(mas.T
1
vaqt uchun) yo’li bilan 
bir qator grafiklar hosilalari 
tuziladi. Bular bosim bilan 
ayni paytda chiqarib olingan 
neft orasidagi bog’liqlikni (1 
va 3 nuqtalar), bosim bilan 
qazib olingan neftning umumiy 
miqdori orasidagi bog’liqlikni 
(1 va 2 nuqtalar), hozirgi 
kunda olingan neft miqdori 
bilan 
gaz 
omili 
orasidagi 
bog’liqlikni (3 va 4 nuqtalar) 
va sh.o’. larni tavsiflaydi. 
Abstsissa o’qining boshqa 
ko’pgina nuqtalari (T
2 
, T
3
va 
sh.o’. nuqtalar) uchun yuqorida 
qayd 
etilgan 
nisbatlarni 
hisobga olmasdan, qatlamning 
ishlatish jarayonida yuzaga keladigan o’zgarishlarni ifodalaydigan qo’shimcha egri 
chiziqlar chiziladi. Keyinroq, qatlamdagi bosimlarning qanday taqsimlanganligini 
o’rganish uchun izobara xaritasi tuziladi. Xaritani tuzishda chuqurlik monometri 
bilan o’lchangan qatlam bosimi, qatlamning suv sathi o’lchovlari, shuningdek, 
pezometrik va kuzatuv quduqlari ma’lumotlaridan foydalaniladi. 
Quduqning unumdorligining va suvlanish holatining o’zgarishini tavsiflashda 
uning boshlang’ich, joriy va umumiy debitini ifodalaydigan xarita tuziladi. Mazkur 
xaritani tuzish markazi quduq joylashgan nuqtada bo’lgan aylanani chizish bilan 
boshlanadi. Aylana radiusi (masshtab bo’yicha) 

r
2
=Q formula bo’yicha aniqlanadi 
va bunda aylana maydoni quduqning debiti Q ni ifodalaydi (masshtab bo’yicha). 
Suvlanishni tavsiflash uchun aylana maydoni 100% suvlangan deb qabul qilinadi. 
Masalan, 25% suvlanishga teng bo’lsa unga 90
0
li yoy to’g’ri keladigan sektor 
maydoni to’g’ri keladi. 
Mazkur xaritalarda neftlilikning boshlang’ich va joriy chegaralari aks ettiriladi.