«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

Qatlam har xilligining statistik ko’rsatkichlari 
Grunt 
Zarra 
diametri 
qiymatlari 
soni 
Zarra diametri 
ning 
ehtimoliy 
qiymatlari 
Zarra diametri 
ning mumkin 
bo’lgan qiymat- 
lari 


,% 
 

H
I 
2 
2
1
2,10 
4 
67 
0,69 
III 
4 
4
1
2,5,7,10 
2,91 48,5 
1,39 
III 
6 
6
1
2,4,5,6,7,8,10 2,64 
44 
1,78 
Demak, statistik ko’rsatkichlar (

va 

) qiymati jinsni tuzuvchi zarralar 
xossalarining o’zgaruvchanlik me’yorini ko’rsatsada, jinsning har xilligini 
bildiruvchi miqdor bo’laolmas ekan. Entropiya har xillik o’lchovi sifatida jinsni 
miqdoriy baholash imkonini beradi va statistik tavsiflarga nisbatan haqqoniyroq 
hisoblanadi. 
Statistik tadqiqotlardan geologik izlanishlar chog’ida jinslarni geologik jism 
sifatida o’rganish, konni ishlatishni tahlil qilish, uyum va kollektorlar parametrlarini 
o’rganish va ularning maydon va chuqurlik bo’ylab o’zgarish qonuniyatlarini 
aniqlashda va b. foydalanish mumkin. 
6.3. QUDUQDA BAJARILADIGAN GIDRODINAMIK TADQIQOTLAR 
MA’LUMOTLARI ASOSIDA QATLAMNING FOYDALI 
O’TKAZUVCHANLIGINI ANIQLASH 
 
Bunday tadqiqot ishlari ikki usulda amalga oshiriladi: 
a) quduqning mahsuldorlik koeffisienti bo’yicha aniqlash metodi; 
b) bosimning tiklanishi bo’yicha aniqlash metodi. 
a) Quduqning mahsuldorlik koeffisienti bo’yicha o’tkazuvchanlikni 
aniqlash 
metodi amaliyotda keng qo’llanilib kelayotgan va quduqda bajariladigan tadqiqotlar 
ma’lumotlaridan foydalanishga asoslangan. 
Mahsuldorlik koeffisienti
deganda 

---

142 
bosimning 0,1 MPa pasayishiga to’g’ri keladigan quduqning solishtirma sutkalik 
debiti (t yoki m
3
da) tushuniladi. 
Gaz qatlamdagi neftda erigan holatda harakatlanganda va filtratsiya to’g’ri 
chiziqli qonun asosida sodir bo’lganda o’tkazuvchanlik quyidagi tenglik orqali 
aniqlanadi: 
23,6h
C)
r
R
(I
b
K


g
μ
η
, 
bunda K 

o’tkazuvchanlik, m
2
; 


quduqning mahsuldorlik koeffisienti, 
m
3
/sutka; b 

qatlam neftining hajmiy koeffisienti; 


neft qovushqoqligi, mPa

s; R 

quduq o’qidan ta’minlanish chegarasigacha bo’lgan masofa, m; h 

qatlamning 
foydali qalinligi, m; S 

quduqning nomukammaligiga tuzatish koeffisienti; r 

quduq radiusi, m. 
Tuzatish koeffisienti ikki koeffisientlar yig’indisidan iborat. 
S=S
1
+S
2
bunda S
1 

qatlamni quduq bilan ochish sifatiga kiritiladigan tuzatish 
koeffisienti; S
2

qatlamni quduq bilan ochish darajasiga kiritiladigan koeffisient. 
S
1 
va S
2
koeffisientlarni V.I. Shurov grafiklaridan aniqlash usuli 6.12 va 6.13- 
rasmlarda ko’rsatilgan. 
Misol.
Aytaylik, bosim 0,1 MPa ga pasayganda quduqning mahsuldorlik 
koeffisienti 
2


m
3
/sutka. Qatlam neftining hajmiy koeffisienti b=1,2. Neft 
qovushqoqligi 

=2,5 santipuaz. Eng yaqin quduqqacha bo’lgan masofaning yarmi 
R=300 m. Quduq radiusi r=0,124 m, ya’ni quduq diametri D=0,248 m. Qatlam 
qalinligi h=15 m, quvurning teshilgan qismi uzunligi h
1
=10 m. Bir metr quvurdagi 
teshiklar soni n=7,5. Perforator o’qi diametri d=1,1 sm. 
S
1
tuzatish koeffisientini aniqlash quyidagicha amalga oshiriladi: 
nD=7,5x0,248=1,86 va a=
0,04
0,248
0,011
D
d


6.12-rasmdagi egri chiziqdan nD=1,86 va a=0,04 bo’lganda S
1
=12,9 ga to’g’ri 
kelishi aniqlanadi. S
2
tuzatish koeffisientini aniqlash quyidagicha amalga oshiriladi 
66,6%
100
15
10
100
h
1
h
δ



;
60,5
0,248
15
D
h
a



. 

---

143 
%
6
,
66


va a=60,5 ga tengligini hisobga olib, 6.13-rasmdan foydalanib, 
S
2
=1,6 ekanligini aniqlaymiz. 
S=S
1
+S
2
=12,9+1,6=14,5 
Demak, o’tkazuvchanlik 
0,3
23,6x15
14,5)
0,124
300
I
2x1,2x2,5(
K



g
darsi 
Amaliyotda jins namunalaridan aniqlangan o’tkazuvchanlik koeffisienti qiymati 
odatda konda aniqlanganlari miqdoriga nisbatan doimo kam bo’ladi. Buning asosiy 
sababi quduqning nomukammalligini aniqlashning murakkabligi bilan bog’liq. 
V.I. SHurov grafiklari bo’yicha aniqlangan quduqning nomukammallik darajasi 
amaldagisidan past bo’ladi. Bu jarayon quduqdagi mustahkamlash quvurlari