«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

5.5. MAHSULDOR QATLAMLAR TARKIBINI IFODALOVCHI 
XARITALAR 
 
Mahsuldor qatlamlar tarkibini ifodalovchi xaritalar neft konlarini ishlatishda 
(neft va gazning zaxirasini hisoblashda, konni ishlatish sistemasini loyihalashda va 
sh.k.) muhim ahamiyatga ega. Bularga kollektorlarning qalinligini ifodalovchi 
xaritalar, qatlamning g’ovaklilik va o’tkazuvchanlik xaritalari mansubdir. Quyida biz 
shu xaritalar haqida so’z yuritamiz. 
5.5.1. Kollektorlar qalinligini ifodalovchi xaritalar 
 
Agar 
neftli 
qatlam 
monolit bo’lsa, ya’ni uning 
tarkibida 
o’tkazmaydigan 
jinslar uchramasa, bunday 
holatda 
kollektorlar 
qalinligining 
xaritasini 
(yoki izopaxit xaritasini) 
tuzish tutashish xaritasini 
tuzish 
usulidan 
farq 
qilmaydi. Aksincha, neftga 
boy qatlamning tarkibida 
o’tkazmaydigan tog’ jinslari 
qatchalari (gillar va sh.k.) 
mavjud bo’lsa va ular 
5.36 rasm. Neft konlaridan birining S
2
uyumlari bo’yisha tuzilgan zonal qalinliklar 
xaritasi 

---

101 
kollektorlik xususiyatiga ega bo’lmasa, bunday sharoitda qatlamdagi hamma 
o’tkazuvchan qatchalar birlashtirilib, kollektorning qalinligi aniqlanadi. Bunday 
xaritalar kollektorlarning 
foydali qalinligi
xaritasi deb ataladi. Xarita izopaxitlari 
ma’lum nuqtalarni o’zaro interpolyatsiya qilish yo’li bilan topiladi, ya’ni bu jihatdan 
kollektorlar qalinligini ifodalovchi xaritalarni tuzish, avval qayd etilgan struktura 
xaritalarining mutlaq balandliklarini interpolyatsiya qilish yo’li bilan tuzishdan farq 
qilmaydi. Agar kollektorlar ba’zi bir uchastkalarda qiyiqlansa va maydonda quduqlar 
bir maromda joylashgan bo’lsa, bunday holatda nol chizig’i, ya’ni kollektorlarning 
qiyiqlanish chizig’i quduqlar oralig’idagi masofaning yarmisidan o’tkaziladi.
Agar chegaralovchi quduqlar qiyiqlanish chizig’idan uzoqroqda joylashgan 
bo’lsa, u holda nol chizig’ini kollektorlar qalinligining maydon bo’ylab o’zgarishini 
hisoblab topiladi. Kollektorlarning foydali qalinligi bo’yicha tuzilgan xaritalardan 
neft va gaz zaxiralarini hisoblashda, neft qatlamining ishlatishni loyihalashda va 
nazorat qilishda foydalaniladi. Bunda amaliyot vazifalaridan kelib chiqqan holda 
kollektorlarning foydali qalinligi xaritasi bilan birgalikda kollektorning gaz yoki 
neftli qismining xaritasi tuziladi. 5.36-rasmda neft konlaridan birida S
2
uyumi 
kollektorining zonal qalinligining xaritasi tasvirlangan.