«O’zbеknеftgaz» Milliy Xolding Kompaniyasi

 
12.8-rasm. Haydash qudug’ining suyuqlik qabul 
qila olishini distantsion debitomer (RGD-1-M) 
bilan o’lshash ma’lumotlari asosida tuzilgan 
kesmasi. 

---

302 
12.9-rasmdagi termogrammada teshilgan uchta qatlamlardan faqat o’rtadagisi 
suv qabul qilayotgani ko’zga yaqqol tashlanadi. Ishlayotgan va ishlamayotgan 
qatlamlarni tavsiflashda goho fotokolorimetriya metodidan ham foydalaniladi. 
I.F.Glumov konni ishlatishni nazorat qilish uchun 
nur yutish koeffitsientidan 
foydalanishni (K
nyu
) taklif qilgan. Bu koeffitsient neft tarkibida rangli moddalarning 
(smola, asfaltenlar) borligini bildiradi. Mazkur koeffitsientni bexato va juda ham tez 
aniqlash mumkin. Buning uchun quduq og’zidan uncha katta hajmda bo’lmagan (bir 
necha sm
3
) neft namunasi olinib, laboratoriya sharoitida FEK-M tipidagi 
fotoelektrokolorimetr yordamida aniqlanadi. 
Qatlamning ma’lum nuqtasidagi neftning nur yutish koeffitsienti K
nyu
miqdori 
birinchi navbatda u bilan suv-neft tutash yuzasigacha bo’lgan masofaga bog’liq. 
Strukturada qatlam qanchalik gipsometrik yuqorida joylashgan bo’lsa, undagi 
neftning rangi shuncha och bo’ladi. Binobarin, harqanday qatlam quduqning 
kesimida o’z K
nyu
miqdoriga ega. Bunday miqdor pastdan yuqoriga tomon qatlamdan 
qatlamga kamayib boradi. Masalan, Romashkin konidagi D
1
gorizontining 
neftliligining ichki chegarasidagi yuqori qatlamlarda neftning K
nyu
miqdori qariyb 
200-350, o’rtadagi qatlamlarda 350-450 va pastki qatlamlarda 450 birlikdan kattaligi 
aniqlangan. 
Shunga 
qaramay 
neft 
K
nyu
ining miqdori bir qatlam 
maydonida 
keng 
miqyosda 
o’zgarib boradi. SHu bilan birga 
neftlilik 
chegarasi 
yaqinida 
neftning rangi to’qroq bo’ladi. 
Romashkin 
konida 
D
1
gorizontining 
har 
qaysi 
qatlamining chegaraoldi qismida 
neftning K
nyu
si miqdori 400-450 
birlikdan ortiqroqdir. Neftlilik 
chegarasidan uyum markaziga 
tomon neftning K
nyu
si asta-sekin 
kamayib 
boradi. 
Masalan, 
Romashkin koni strukturasining 
gumbaz qismidagi kesimning eng pastki qatlamida neftning K
nyu
miqdori goho 250-
300 birlikka etadi.
Demak, uyumni ishlatishda aslida «belgilangan», ya’ni ma’lum bir xususiyatga 
ega bo’lgan neft olinadi. Bunday holat neft uyumlarini ishlatishda K
nyu
miqdoridan 
foydalanib ba’zi bir masalalarni nazorat qilishga imkoniyat beradi. 
Quduqqa kirib kelayotgan neftning K
nyu
xarakterini o’zgarib turishi to’g’risidagi 
ma’lumotlarga asoslanib qatlamdagi suyuqlikning oqim yo’nalishini va uning 
harakatlanish tezligini aniqlash mumkin. Bunday holat faqat bir qatlamli konlarga 
xos bo’lib, bunda K
nyu
ning miqdorini maydon bo’ylab o’zgarishi kesim bo’ylab 
o’zgarish miqdoridan ancha yuqori bo’ladi. Bitta yoki ikkita qatlam ishlatilayotgan 
quduqlarda K
nyu
orqali ayrim qatlamlar debitining taqribiy miqdori aniqlanadi.