O`zbеkistоnrеspublikаsi оliy vа o`rtа mахsus tа`lim vаzirligi islоm kаrimоv nоmidаgi toshkеnt dаvlаt tехnikа unеvirsitеti tеrmiz filаli

Qumning g‘ovakligini va tarkibidagi changsimon zarralar miqdorini aniqlash

9. 
   Qumning g‘ovakligini aniqlash
   

Qumning ning namligi - nam holatdagi massasini quruq holatdagi massasi bilan solishtirish yo‘li orqali aniqlanadi.


Kerakli o‘lchov vositalari va qo‘shimcha jihozlar: laboratoriya tarozisi, quritish javoni


Sinovga tayyorgarlik va uni o‘tkazish tartibi

3. 
   Qumning o‘rtacha namunasidan massasi 500 g dan 2 ta namuna
   tortib olinadi va xar birini aloxida tekis idishga to‘kiladi.
   
4. 
   Ikkala namunani quritish javoniga quyiladi va (110-105°S)
   haroratda doimiy massasini olguncha quritiladi.
   

Z. Namunani xona xaroratigacha sovutiladi va 0,1 g aniqlikda tortiladi.
4. Qumning namligini quyidagi formula bilan aniqlanadi:
,
Buerda: m_s — namunaning nam holatdagi massasi, g;
t —namunaning quruq holatdagi massasi, g.

10. 
    Qumning g‘ovakligini aniqlash
    

Qumning yoki tog‘ jinslarining g‘ovakligi V_g‘ov hajm bo‘yicha quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi:
,
Bu erda: _sr — qumning yoki tog‘ jinslarining o‘rtacha zichligi, g/sm³;
 — qumning yoki tog‘ jinslarining haqiqiy zichligi, g/sm^3..

11. 
    YUvish yo‘li bilan qumdagi tuprok zarrachasining miklorini aniqlash
    

Kerakli o‘lchov vositalari va qo‘shimcha jihozlar: texnik tarozn, quritish javoni, yuvish uchun idish.

Ish tartibi

1. Quruq qum namunasidan olib, 5 mm li elakdan o‘tkazib, 100 g tortib olinadi, so‘ngra uni idishga to‘kiladi.

2. Idishga qum bilan distillangan suv va 3-4 sm³ 25 foizli ammiak eritmasi quyiladi, shisha tayokchasi bilan puxta aralashtiriladi va 2 minutcha tinch qo‘yiladi. So‘ngra suspenziyani ikkinchi idishga quyiladi. YUvish jarayonini suv tinik xolga kelguncha kaytariladi:
Z. Qumni quritamiz va tuproq zarrachasini miqdorini foizda quyidagi formula buyicha xisoblanadi:

Bu erda: m - qumning yuvilguncha bo‘lgan massasi, g.
m₁- qumning yuvilgandan va quritilgandan keyingi massasi, g
6-LABORATORIYA MASHG‘ULOTI