Ozbekistonning

1 Mustaqil 0 ‘zbekiston tarixi. — Toshkent: Akademiya, 2013. — 363-bet.
48

---

«Ma’naviyat va m a’rifat» jam oatchilik markazi va uning viloyat 
va tum an bo‘limlari tashkil etildi. U shbu markaz o ‘z faoliyati-
11 
i sobiq ittifoq davridagi «Bilim jam iyati»dan m utlaqo boshqacha 
lashkil qildi va pirovardida 0 ‘zbekistonni yangilash va rivojlanti­
rish jarayoniga o ‘z hissasini qo‘sha boshladi.
M a’naviy-ma’rifiy sohada amalga oshirilgan bunday ishlarning 
barchasi aslida, jam iyatim iz a ’zolarining istiqlolga xos va mos ke- 
ladigan tafakkurga ega bo‘lishi, mustaqil fikrlashga o ‘rganishi, 
o‘ziga ishonchining o rta borishi bilan bog‘liq m uhim m asala- 
ga qaratilgan edi. 0 ‘sha davr m a’naviy hayot o‘zgarishlari dina- 
mikasining bosh tam oyilini aks ettirgan m azkur jarayon ushbu 
yo‘nalishdagi faoliyatning m azm un-m ohiyatini ifodalaydi, albat- 
ta. Shu bilan birga, m am lakatim izda istiqlolning ilk yillaridanoq 
ma’naviy hayot o‘zgarishlarining iqtisodiy asoslarini m ustahkam - 
lashga harakat qilindi.
0 ‘sha davrdagi jam iyat o'zgarishlar dinam ikasining ijti- 
moiy-siyosiy asoslarini m ustahkam lashda 0 ‘zbekiston Preziden- 
tining 1995-yil oktyabridagi « 0 ‘zbekistonda teatr ham da musiqa 
san’atini yanada rivojlantirishni qo‘llab-quvvatlash va rag‘batlan- 
tirish to‘g‘risida», 1996-yil 31-dekabrdagi «Respublikada musiqiy 
ta’lim ni, m a’naviyat va san’at o‘quv yurtlari faoliyatini yaxshilash 
to‘g‘risida», 1997-yil 8-yanvardagi « 0 ‘zbekistonda milliy raqs va xo- 
reografiya san’atini rivojlantirish to‘g‘risida», 1998-yil 26-m artdagi 
« 0 ‘zbekistonda teatr san’atini rivojlantirish to‘g‘risida»gi Farm on- 
lari nihoyatda m uhim ahamiyatga ega bo‘ldi. 1992-yil 16-mart- 
da 0 ‘zbekiston Teleradiokompaniyasi va 1996-yilda « 0 ‘zbekki- 
no» Davlat aksiyadorlik kompaniyasi tashkil etilgani ham ana shu 
yo‘nalishdagi tizimli o‘zgarishlarning tarkibiy qismi bo‘ldi, deyish 
mumkin. Ayni paytda, 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar M ah- 
kamasining bu borada « 0 ‘zbeknavo» gastrol-konsert birlashmasi 
tashkil etish to‘g‘risida (1996), « 0 ‘zbekiston — Vatanim manim» 
qo‘shiqlar bayramini o‘tkazish to ‘g‘risida (1996), «Respublikada 
musiqiy ta ’lim ni yaxshilash to‘g‘risida» (1996), « 0 ‘zbekiston Ba- 
diiy Akademiyasini tashkil etish to‘g‘risida» (1997), « 0 ‘zbekis-
49

---

tonda estrada san’atini yanada rivojlantirish to‘g‘risida»gi (1998) 
Qarorlarida aks etgan tam oyillar m a’naviy hayot o'zgarishlari di- 
nam ikasini bu boradagi ustuvor yo‘nalishlarini belgilab berganini 
alohida ta ’kidlosh lozim. 1997-yildan boshlab Sam arqandda 
«Sharq taronalari» Xalqaro musiqa festivali, 1996-yildan boshlab 
« 0 ‘zbekiston — V atanim m anim » qo'shiqlar tanlovi tashkil top- 
gani, «Nihol» sovrini ta ’sis etilishi ham bu jabhadagi m uhim tad- 
birlar amalga oshirilganidan dalolat beradi.
Bularning barchasi 2000-yilga qadar jam iyat m a’naviy h a ­
yot o‘zgarishlar jarayonlarining tadrijiy amalga oshgani va uning 
m am lakatdagi ijtimoiy-siyosiy yangilanishlar bilan ham ohang 
bo'lganining o‘ziga xos ifodasi bo‘lganidan dalolat beradi. U sh­
bu sohalardagi yuqorida qayd etilgan Respublika m a’naviyat va 
m a’rifat m arkazi tuzilishi, m adaniyat, san’at, televideniya, k i­
no, ta ’lim -tarbiya bilan bog‘liq yangi shakl va m azm undagi tu - 
zilm alarning vujudga kelishi istiqlol davrining birinchi bosqichiga 
xos m a’naviy hayot o ‘zgarishlari dinam ikasi ijtimoiy-siyosiy qi- 
yofasini belgilaydi. Ayni paytda bu, ushbu sohani boshqarish va 
amalga oshirilayotgan faoliyatni tashkillashtirish jarayonidagi ij- 
timoiy-siyosiy o ‘zgarishlarning tadrijiy tarzda amalga oshganini 
yaqqol ko‘rsatadi.
Shu bilan birga, islohotlarning 1-bosqichini qam rab olgan 
1991—2000-yillarda tom m a’nodagi dem okratik tam oyillar asosida 
tashkil etilgan ijtimoiy-siyosiy tuzilm alar «Mahalla», «Nuroniy», 
«Yoshlar ittifoqi» kabi fuqarolik institutlari jam iyat m a’naviy ha- 
yoti yangilanishi, odam larning ongi va tafakkuri o‘zgarishiga kat- 
ta ta ’sir ko‘rsatdi. Bu esa o ‘z navbatida, yangi asrga mos avlod- 
ni shakllantirishga, zam on talablariga javob beradigan yoshlarni 
tarbiyalashga xizm at qildi. Holbuki, X X I asr nafaqat globallashuv 
va axborot asri, balki yuksak m a’rifat va ilm -fan, m adaniyat va 
axborot asri sifatida ikkinchi m ing yillik ibtisodiayoq boshlan- 
gan m a’naviy hayot o ‘zgarishlari dinam ikasi bilan uzviy aloqa- 
dor jarayonlarni boshlab yuborgan yangilanishlar bilan tavsiflan- 
gani m a’lum.
50

---

Xullas, mustaqillikka erishish va undan keyin xalqim iz bosib 
o'I gun mustaqil taraqqiyot yo'lining birinchi bosqichi, yuqorida 
nylih o'tilganidek, faol dem okratik yangilanishlar va m am lakat- 
ni modernizatsiya qilish boshlangan istiqlolning ilk taraqqiyot 
duvridir. Bu jih atd an m am lakatim izda jam iyat hayotini m oderni- 
/ulsiyalash va dem okratik taraqqiyot sari borilgan bu istilohlar na- 
fuqat ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy jarayonlar, balki m a’naviy-m a’ri- 
liy va ijodiy sohalarga ham bevosita taalluqli bo‘lgani shubhasiz, 
nlbalta.
Bundan tashqari, dem okratik yangilanishlarning faollashu- 
vi ma’naviyat, m a’rifat, badiiy ijod sohalariga davlat e ’tiborini 
kuchaytirdi, bu boradagi o‘zgarishlarga m ustaqillikni m ustah- 
kamlashga katta ta ’sir ko‘rsatadigan om illar sifatida qarala bosh- 
lundi. Shunga mos ravishda ommaviy axborot vositalarining, turi 
va soni ortib bordi, nashriyotlar, gazeta v aju rn allar ko‘paydi. Ayni 
paytda ushbu o ‘zgarishlarga mos ijtimoiy-siyosiy yangilanishlarni 
ilodalaydigan yangi va zamonaviy tuzilm alarni takom illashtirish, 
ma’naviyatning tashkiliy, iqtisodiy va ijtimoiy asoslarini m ustah- 
kamlashga e’tibor qaratildi. Jam iyat hayotining ko‘plab sohala- 
ridagi bunday serqirra jarayonda nafaqat ijtimoiy darajada, balki 
shaxsiy darajada ham m a’naviy barkam ollik va siyosiy m adaniyat- 
uing o'sishi m uhim ahamiyatga ega bo‘ldi.
Bu jih a td a n , 0 ‘zbekiston P rezid en tin in g 2006-yil 25-av- 
gustdagi «M illiy g‘oya ta rg ‘iboti va m a ’naviy-m a’rifiy ish la r sa- 
inaradorligini osh irish to ‘g‘risida»gi Q aroriga b in o an R espub- 
lika M a’naviyat va m a ’rifat kengashi faoliyati h am da tarkibiy 
tuzilishi qayta ko ‘rib chiqilgani va 2009-yilda «M a’naviyat: 
asosiy tu sh u n ch alar izo h li lug‘ati» chop etilg an in i alo h id a 
qayd etish lo zim 1.
Ushbu qarorga binoan Respublika M a’naviyat va m a’rifat ken- 
gashining ilm iy-am aliy yo'nalishda faoliyat olib boradigan va dav-