O’zbekistonda tog’ o’simliklari va ularning ahamiyati Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

O’zbekistonda tog’ o’simliklari va ularning ahamiyati


Reja:


I. Kirish
II. Asosiy qism
1.Tog’ mintaqasining tabiiy geografik tuzilishi.
2. Tog‘ mintaqalarining o’simlik dunyosi.
3. Baland tog‘lik zonalarda o’simliklarning tarqalishi.
4. Tog’ mintaqasida tarqalgan oziq-ovqat o’simliklari.
III. Xulosa
IV. Foydalanilgan adabiyotlar ro’yhati.


I. Kirish
O‘rta Osiyo o‘simliklarini rivojlanishi va ularni tiplarini kelib chiqishida Ye.P.Korovin quyida ikki asosiy omilga e’tibor beradi:o‘simliklarni migratsiyasi, hamda mahalliy o‘simliklarni avtonom ravishda kelib chiqishiga, qaysiki bu jarayonlar geologik xodisalar bilan uzviy ravishda sodir bo‘ladi.
Olim tog‘ zonasida tarqalgan yuqoridagi o‘rmonlarni kelib chiqishini uchlamchi davrning birinchi yarmi bilan, aniqrog‘i paleogenni boshlari-oligotsen bilan bog‘laydi. Butalar bilan daraxtlar to‘g‘risidagi yagona o‘rmonlar tipini, u butalar va daraxtlarni qadimiy birligi va hozirgi vaqtdagi uzviy bog‘liqlikdagi evolyutsiyasini, ularni muhitga bo‘lgan bir xil talablari asosida bo‘lganligini ta’kidlaydi. Butalar va daraxtzorlarning florasi butunlay bir xil bo‘lmasa ham, ularni bir birlarisiz, alohida-alohida shakllangan deb bo‘lmaydi.
V.I.Zapryagaeva (1976) P.N. Ovchinnikovning (1948) konsepsiyasiga suyanib, Ye.P. Korovin o‘z fikrini biroz o‘zgartiradi, ya’ni u maxsus tip bo‘lsa ham-keng bargli mezofil o‘rmonlarni qora o‘rmonlar-(qaysiki ularga Yong‘oqlar, chinor, zaranglar, olma daraxtlari o‘rmonlari kiradi), yorug‘ o‘rmonlar deb (oq qayinlar, terakzorlar. Tolzorlar,chikandazorlar) atashni taklif qiladi. Uni fikri bo‘yicha yuqoridagi o‘rmonlar floristik tarkibi, genezisi (kelib chiqishiga) va ekologiyasiga ko‘ra boshqa-boshqa deydi. Lekin bu fikr chuqur ilmiy ma’lumotlar bilan isbotlanmaydi.
Ye.P.Korovin (1961), R.X. Xudayberdiev va T.A. Sikstellarning (1968) ishlarida paleogen qoldiqlari bo‘yicha kompleks sporta va chang analizlari ma’lumotlari keltiriladi. Bu olingan namunalarda chinor, zarang, Yong‘oq, oq qayin, tol va temir daraxtini gul changlari borligi aniqlangan. Shu asosda ta’kidlash joizki, qadimda yuqoridagi o‘simliklar formatsiyalari birgalikda shakllanganlar.
Hozirgi vaqtda ham tog‘ zonasida tarqalgan o‘rmonlar. Yahni qora va yorug‘ o‘rmonlarni florasida farqni ajratish qiyin. Qora (yoki qorong‘i) va yorug‘ o‘rmonlar deb atalishiga sabab, bizningcha shu bo‘lsa kerak. Qalin Yong‘oqzorlar, chinorzorlar, olmazorlardan tashkil topgan o‘rmonlarni orasiga kirilsa, ular qorong‘i, oq qayin, terakzor, tolzor va chikandazorlarda esa yorug‘roq muxitni ko‘ramiz. Agar biz tahlil qilib ko‘rsak, Chirchiq daryosi vohasida tarqalgan Yong‘oqlar orasida oq qayin, tol, terak, zarang hamda Obizarning daryosi havzasidagi chinorlarda tollarni, zarang va Yong‘oqlarni uchratamiz.