O’zbekistonda tog’ o’simliklari va ularning ahamiyati Reja: I. Kirish II. Asosiy qism

Qizil lavlagi. Ikki yillik o’simlik bo’lib, sho’radoshlar oilasiga mansub.
Lavlagi may oyida gullaydi, gullari ham mayda. Gulqo’rg’oni oddiy
kosachasimon, changchisi 3ta. Lavlagi birinchi yili ildizida oziq modda
to’playdi va yirik barg hosil qiladi. Ikkinchi yili sershox uchi to’pgullar
bilan tugovchi poya hosil qiladi va gullab meva tugadi. Lavlagi mevasi
rezavor meva hisoblanib, sentabr oyida pishadi. Lavlagining asosan ildiz
mevalari iste’mol qilinadi. Lavlagi ildizmevasi o’zida qand moddasini
saqlovchi darmondoridir. Bundan tashqari xalq tabobatida anemiyani
davolashda qo’llaniladi. So’ngi yillarda lavlagining ba’zi turlari tarkibida
alkaloid ko’pligi aniqlandi. Shuning uchun zog’oza degan turidan bronxial
astma kasalligiga qarshi ishlatiladigan dori-darmon tayyorlanadi.Uning yosh
novdalarida efedrin alkoloidi saqlanadi. Undan kishilar qadimda bod kasal-
ligini davolashda foydalanganlar.

3. 
   Tog’ mintaqasida tarqalgan oziq-ovqat o’simliklari.
   

Barchamizga ma’lumki, tog’ mintaqasida juda ko’plab, oziq- ovqat o’simliklari
tarqalgan.Ulardan foydaliligi jihatdan yuqori o’rin tutadiganlari quyidagilardir:
Na’matak- Rosa maracandica Bge ra’noguldoshlar oilasiga kiruvchi
1metrga yetadigan past bo’yli butadir. Poyasi shoxlangan eski shoxlarining
poya qobig’I kul rang, yosh novdalariniki qo’ng’ir-qizil.Ularning tikoni ko’p
shoxlaridagi barglari to’p bo’lib joylashgan.Bargchalari mayda 5-9ta uzunligi
2-6 mm tuxumsimon ba’zan dumaloq, tuksiz, yonbarglari juda ingichka
uzunligi 3-8mm. Na’matak aprel oyining boshlarida ko’karadi. Ildizi o’q
ildiz. Tuproqning yuza qatlamlariga ham tomir yoygan. U may-iyun oyida
gullaydi. Gullari bittadan ingichka kalta bandli. Gulkosasi lansetsimon,
uzunligi 4-6mm. Gultoji oltinsimon sariq rangli diametric 1,5-2,5 sm.
Changchisining ipi gipant-gultag bilan tutashgan. Mevasi iyun-avgust oyida
pishadi. U sharsimon, ichida urug’lari bo’ladi. Namatak payvantag sifatida
juda ko’p ishlatiladi. U Respublikamizning hamma tog’larida ko’p uchraydi,
mevasi tarkibida C vitamini ko’p bo’ladi. Bundan tashqari tarkibida jigar
kasalliklarini davolashda ishlatiladigan dorivor moddalar ham mavjud.