O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

Ona tili

MAVZU 10- dars INSHO TURLARI

MAQSAD: A) ta’limiy maqsad - O’quvchilarga mavzu haqida bilim berish

B) tarbiyaviy maqsad –o’quvchilarni Vatanga muhabbat ruhida tarbiyalash

C) rivojlantiruvchi maqsad – o’quvchilar ongiga ijod qilish g’oyasini singdurish

DARS TURI: umumlashtiruvchi

USLUB: an’anavuy

JIHOZ:darslik

DARSNING BORISHI:

I. Tashkiliy davr : A) salomlashish

. B) davomatni aniqlash

II. UY VAZIFASINI SO’RASH

A)Mashqlar orqali.

37- mashq. Uyga vazifa. «Onajonim — mehribonim» mavzusida insho yozing

2. 
   Savollar orqalli
   

1Inshoga nega «ijodiy mehnatning oliy ko'rinishi» deb baho beriladi?

2Insho yozishdan oldin qanday tayyorgarlik ishlari qilinishi kerak?

3Didaktik maqsadlarga ko'ra insholar necha xil bo'ladi?

III. YANGI MAVZU BAYONI

Insho arabcha so'z bo'lib, «yaratish», «bino qilish»,

«qurish» ma'nosini beradi. Hozirgi tilimizda bu so'zning ma'nosi ancha torayib, asosan, o'quvchi va talabalar tomonidan yoziladigan «ijodiy yozma ish» ma'nosida qo'llanadi.

Insho muallifning ma'lum bir mavzu asosida o'z fikrlarini yozma shaklda bayon qiluvchi kichik bir asardir. Inshoda muallifning so'z qo'llash mahorati, fikriy, tafakkuriy ko'nikmasi, bilim va dunyoqarashi, savodi namoyon bo'ladi.

Insho mazmun-mohiyatiga ko'ra 3 turli bo'ladi:

1. 
   Adabiy mavzudagi insholar.
   
2. 
   Adabiy-ijodiy mavzudagi insholar.
   
3. 
   Erkin mavzudagi insholar.
   

Adabiy mavzudagi insholarga adabiyot darsligida qayd qilingan, o'qituvchi tomonidan tushuntirilgan mavzular asosida yoziladigan insholar kiradi.

Adabiy-ijodiy mavzulardagi insholarga adabiyot darslarida o'tilgan ma'lumotlarga o'quvchining ijodiy munosabati (shaxsiy fikrlari) qo'shib ifodalanadigan insholar kiradi.

Erkin mavzulardagi insholar adabiyot fani dasturida qayd etil- magan mavzularda yoziladi. Boshqacha aytganda, o'quvchining ma'lum bir mavzuga oid bilimlari, axloqiy-tarbiyaviy, ijtimoiy-siyosiy dunyo­qarashi, fikr va mulohazalarini aks ettiruvchi insholar erkin mavzuda­gi insholardir

MUSTAHKAMLASH

A)mashqlar orqali

38. 
    I. Adabiyot darslarida yaqin kunlarda o'tilgan biror badiiy
    

asar bo'yicha adabiy mavzudagi insho mavzularini tuzing.

38. 
    mashq. O'zingiz yoqtirgan biror badiiy asar asosida adabiy-
    

ijodiy mavzudagi insho uchun bir mavzu tanlang. Shu mavzuga murakkab reja tuzing.

38. 
    mashq. «Insho turlari, ularning bir-biridan farqi» mavzusida il­
    

miy matn yarating.

B Savollar orqali

1Insho nima? Hozirgi tilimizda insho so'zi qanday ma 'noda qo'Uanadi?

2. 
   Inshoda uni yozgan muallifning qanday xislatlari ko'rinadi?
   
3. 
   Insho necha turli ko'rinishda bo'ladi?
   
4. 
   Qanday insholarni adabiy mavzudagi insholar deymiz?
   
5. 
   Adabiy-ijodiy inshoning adabiy inshodan farqi nimada?
   

Erkin mavzudagi insholarga qanday talablar qo'yiladi

BAHOLASH MEZONI

Ishtirokiga qarab

Uyga vazifa
41- mashq. Xalq dostonlaridan biriga aloqador bo'lgan mavzu tanlang, reja tuzib insho yozing.