O‘zbekistonda davlat tili va boshqa tillarning rivoji

IV.MUSTAHKAMLASH


A)Mashqlar orqali.


226- mashq/ 1- topshiriq. Gap juftliklarini qiyoslab, ular orasida qan­day shakliy va ma'noviy farq borligini tushuntiring.
1. Siz a'lochi va jamoatchisiz. // Siz a'lochisiz va jamoatchisiz. 2. Biz harbiy uchuvchi va Vatan posbonlari bo'lamiz. // Biz harbiy uchuvchi bo'lamiz va Vatan posbonlari bo'lamiz. 3. Men bu masalani uqqan va yechganman. // Men bu masalani uqqanman va yechganman. 4. Biz voqea sodir bo'lgan joyga borishimiz, hammasini o'z ko'zimiz bilan ko'rishimiz va ishonch hosil qilishimiz kerak. // Biz voqea sodir bo'lgan joyga borishimiz kerak, hammasini o'z ko'zimiz bilan ko'rishimiz kerak va ishonch hosil qilishimiz kerak. 5. Do'kondorlar molini maqtab va xaridorlarni chorlab turishardi. // Do'kondorlar molini maqtab turishardi va xaridorlarni chorlab turishardi.
Zukkolarga topshiriq. Mashqda berilgan gap jufiliklaridagi birinchi gaplar uyushiq bo'lakli sodda gaplar, ikkinchi gaplar esa qo'shma gaplardir. Buning belgilarini aytib bering.
227-mashq. Qo'shma gap va uyushiq kesimli sodda gapdan iborat
juftliklar hosil qiling. Ularni o'zaro qiyoslab, ma'noviy- uslubiy farqlarini izohlang.
228-mashq. Gaplarni o'z ohangi bilan o'qing, so'ng uyushiq kesimli
sodda gaplarni va qo'shma gaplarni ajratib yozing.
1. Bog'da bodomlar, o'riklar va shaftolilar gulladi. 2. Turg'unoy birinchi tovushni eshitganda seskandi, so'nggilari esa uni vahimaga soldi. (A. Q.) 3. Tig' yarasi tuzaladi, lekin til yarasi tuzalmaydi. (Maqol) 4. Hamma chuqur xo'rsindi, Anorxon piq-piq yig'ladi. (O.) 5. Abdulla Qahhorning ijodi xalq hayoti bilan birga ko'tarilib, birga ulg'aydi. (P. Q.)


B)Savollar orqali


1.Uyushiq kesim deganda nimani tushunasiz?
2.Uyushiq kesim shu gapdagi nechta egaga aloqador bo'lishi zarur?
Misol asosida tushuntiring.
3. Uyushiq kesimli sodda gap bilan qo'shma gapning o'xshash tomoni va farqi nimada? Ularga misollar keltiring.

V.BAHOLASH MEZONI
Ishtirokiga qarab
VI.UYGA VAZIFA


229- mashq. Uyga vazifa. Kesimi uyushgan 3 ta gap topib yozing.