O‘zbekiston zamini /2019 Tahrir hayʼati

och tusli 
va tipik bo‘z tuproqlar
ball boniteti 21-30 va 
31-40 ballga (III va IV-kadastr sinfga), sifat 
jihatidan 
“
o‘rtachadan past
”
yerlar toifasiga, 
to‘q 
tusli bo‘z va tog‘ jigarrang
tuproqlarining
ball 
boniteti esa 41-50 va 51-60 ballga (V va VI-kadastr 
sinfga), sifat jihatidan 
“
o‘rtacha
”
yerlar toifasiga 
mansub ekanligi aniqlandi (2-jadval).
O‘rganilgan yaylov yerlar matematik-
statistik tahlillariga ko‘ra, eng minimal o‘rtacha 
Land of Uzbekistan
Земля Узбекистана
4/2021

---

O‘ZBEKISTON ZAMINI
4/2019
41
2-jadval. 
Yaylov yerlari tuproq unumdorligini ifodalovchi matematik-statistik tahlili
 
n
Gumus ulushi, %
O‘rtacha ball boniteti, ball
Unumdorlik 
darajasi 
X
S
V
Sx
Snx
X
S
V
Sx
Snx
Tog‘ jigarrang tuproqlar 
1-7
1,346 0,468 34,757 0,047
3,476
48,4
8,608
17,770
0,861
1,777
O‘rtacha yerlar
To‘q tusli bo‘z tuproqlar
1-7
0,877 0,176 20,024 0,018
2,002
40,1
2,680
6,687
0,268
0,669
O‘rtacha yerlar
Tipik bo‘z tuproqlar
1-7
0,718 0,180 25,122 0,018
2,512
36,0
3,126
8,687
0,313
0,869
O‘rtachadan past 
yerlar
Och tusli bo‘z tuproqlar
1-7
0,270 0,041 15,049 0,004
1,505
23,7
2,840
11,964
0,284
1,196
O‘rtachadan past 
yerlar
xatolik ko‘rsatkichi och tusli bo‘z tuproqlarda 
0,268% ni, eng maksimal ko‘rsatkichi esa tog‘ 
jigarrang tuproqlarda 0,885% ni tashkil etadi. 
Demak, o‘rtacha xatolik ko‘rsatkichi <1 dan kam 
deb izohlanadi. Bu esa laboratoriya-kimyoviy 
tahlillarning yuqori aniqlikda bajarilganligini 
ko‘rsatadi.
Respublika sug‘oriladigan va yaylov 
yerlari to‘q tusli bo‘z, tipik bo‘z va och tusli bo‘z 
tuproqlari xossa-xususiyatlari va nisbiy unumdorlik 
ko‘rsatkichlari bo‘yicha bir-biriga deyarli yaqin 
ekanligi, o‘rganilgan yaylov yerlarida qishloq 
xo‘jalik ekinlarini joylashtirish va yetishtirish 
uchun maqbul sharoit mavjud ekanligini ko‘rsatadi 
1-rasm.