O„zbekiston xalqaro islom akademiyasi

Fanning vazifasi
talabalarni fanga doir nazariy bilimlar bilan qurollantirish, ularda o‗zbek 
adabiy tili me‘yorlarga mos tarzda nutq yaratish amaliy ko‗nikmalarini hosil qilish; talabalarni 
mamlakat ijtimoiy hayotining barcha sohalarida davlat tilining imkoniyatlaridan to‗liq va 
to‗g‗ri foydalanishga o‗rgatishdan iborat. 
Respublikamiz ijtimoiy hayoti va xalq xo‗jaligining barcha sohalarida davlat tilida jahon 
o‗lchovlariga mos tarzda ish yurita olish, milliy-ma‘naviy qadriyatlarni puxta egallash, o‗z
fikrini yozma shaklda to‗g‗ri ifodalay bilish kabi talablar barkamol mutaxassislar
tayyorlashning muhim shartidir. Shu maqsadda amaldagi o‗quv dasturi asosida barcha oliy o‗quv 
yurtlari talabalari uchun ilk marotaba mazkur fan alohida kurs sifatida o‗qitilishi rejalashtirilgan. 
O‗zbekiston Respublikasining «Davlat tili haqida»gi qonuni o‗zbek tilining siyosiy-ijtimoiy
maqomini ta‘minladi va uning rivojlanishi uchun keng imkoniyatlar yaratdi. Xususan, ushbu 

---

6 
 
qonunning 8, 9, 10-moddalarida hujjatlarning davlat tilida tayyorlanishi, boshqaruv organlari,
muassasa, korxona va tashkilotlarda ish davlat tilida yuritilishi ta‘kidlangan. Shu maqsadda ta‘lim 
muassasalarida o‗quvchi va talabalaming o‗zbek tilini milliy-ma‘naviy qadriyat sifatida puxta 
egallashi, o‗z fikrini yozma shaklda to‗g‗ri ifodalay olishi, nutqiy savodxonlikka erishishi uchun 
hujjat matnlarini tuzish ko‗nikmalari shakllantiriladi. Jumladan, akademik litseylarda ―Davlat 
tilida ish yuritish‖ dasrlari joriy etildi. Bu fanning tadrijiy rivoji sifatida esa, 
“O„zbek tilining 
sohada qo„llanilishi” 
fani yuzaga kelib, undagi beriladigan nazariy va amaliy bilimlar talabalarning 
nutqiy savodxonligini oshirishga, yozma nutqini rasmiy-idoraviy uslub me‘yorlari asosida to‗g‗ri 
shakllantirishga, hujjatchiJik — munshaot ishini puxta egallashlariga qaratilgan. Ushbu maqsadda 
adabiy til me‘yorlari, matn qurilishi, huijat turlari va ularning tarkibiy qismlari, to‗g‗ri 
hujjatlashtirish yo‗llari kabi masalalar yuzasidan ixcham va tushunarli tilda zarur nazariy 
ma‘lumotlar berib boriladi. Fanni o‗qitish davomida rejalashtirilgan mashq va topshiriqlar orqali 
rasmiy-idoraviy uslubga xos turlicha qurilishdagi matnlar tuzish, uni ijodiy o‗zgartira olish, ya‘ni
qisqartirish va kengaytirish, asosiy mazmunni saqlab qolish, to‗ldirish, yangilash ko‗nikmalarini 
shakllantirishga qaratiladi 
Nazariy mavzular sifatida ajratilgan nazariy ma‘lumotlar yagona uslubiyotga bo‗ysundirilgan 
tarzda talabalaming ham nazariy bilimlarini oshirishga, ham nutqiy savodxonlik bo‗yicha amaliy
ko‗nikmalarini mustahkamlashga xizmat qilishi lozim. Talabalaming davlat tilida ish yuritish
qobiliyatini o‗stirishga qaratilgan nazariy-amaliy materialga turli shakl va mazmundagi matnlar,
ish qog‗ozlari, hujjatlar namunasini tuzish, ularda mantiqiy izchillikni ta‘minlash hamda zarur 
leksik-sintaktik vositalardan o‗rinli foydalanish usullarini o‗rgatishda fan o‗qituvchisi darslikdagi
mashq va topshiriqlami to‗liq bajartirishi, ularni to‗ldirishi maqsadga muvofiq bo‗ladi. 
Tegishli matnni hujjat turiga va uning zaruriy qismlari mazmuniga mos tarzda mustaqil 
ravishda tuza olish, jo‗natilgan hujjatga tashkilot munosabatini aniq ifodalagan holda to‗g‗ri javob 
yozish, taklif yoki e‘tiroz bildirish, o‗z fikrini dalillar bilan asoslash, xulosalash,
umumlashtirish va bunda kirish so‗zlardan, iqtibos, ko‗chirma gaplardan o‗rinli foydalana
bilish ko‗nikmalarini o‗stirishga oid uslubiy materiallarni talabaga qiziqarli tarzda yetkazish 
taqozo etiladi. 
Respublikamizda milliy tilga munosabat tubdan о‗zgargan hozirgi davrda rasmiy tashkilot,
idoralarda davlat tilida ish yuritishga jiddiy e‘tibor qaratilayotganligi bejiz emas. 2019-yil 21-
oktabrdagi ―О‗zbek tilining davlat tili sifatidagi nufuzi va mavqeini tubdan oshirish chora-tadbirlari 
tо‗g‗risida‖gi farmonda ilmiy asoslangan yangi sо‗z va atamalarni iste‘molga kiritish, о‗zbekona
muqobillarini yaratish va bir xilda qо‗llanishini ta‘minlash kabi vazifalarning kun tartibiga 
qо‗yilishi ham bu yо‗nalishda muayyan ishlarni amalga oshirish, idoraviy ish hujjatlari uslubi 
va tilini yanada takomillashtirish lozimligini kо‗rsatadi. Zero, har bir davlatda ish yuritishga
doir hujjatlarni milliy til, uning qonun-qoidalari asosida yozish va rasmiylashtirish ushbu
davlat mustaqilligini kafolatlovchi mezonlardan biri hisoblanadi.
Ma‘lumki, rasmiy-idoraviy ish hujjatlari kishilarning mehnat faoliyatini tashkil etishda
muhim ahamiyatga ega. Shu bois mustaqilligimizning dastlabki kunlaridan boshlaboq rasmiy-
idoraviy ish hujjatlarini takomillashtirish, uni tartibga solish masalasiga alohida e‘tibor qaratildi.
Sir emaski, uzoq yillar davomida yurtimizda idoraviy ish hujjatlari, asosan, rus tilida
yuritildi, juda kam turdagi ish hujjatlarigina о‗zbek tilida yozildi. Rus tilining idoraviy ish 
hujjatlari andozasi asosida yozilgan rasmiy ish hujjatlarida shu tilning terminologik birliklari, uning 
grammatik qoidalariga mos ifodalar о‗rin oldi. Buning natijasida о‗zbek idoraviy ish hujjatlari
takomillashmay qoldi, uning leksik tizimi о‗zga til unsurlari bilan tо‗ldirildi.
Xulosa qilib aytganda, yuqorida qayd etilgan masalarlarni qamragan holda