O’zbekiston

& II-bob bo’yicha xulosa

Xulosa sifatida shuni aytish mumkinki, “Yosh buxoroliklar” va “Yosh xivaliklar” tashkilotlari o‘z mamlakatlarini Rossiya imperiyasining yarim mustamlaka zulmidan ozod qilish, zamonaviy demokratik davlat qurish uchun

kurashdilar. F.Xo‘jaev va uning bilan hamfikr bo‘lganlar shuningdek, yangi markaziy qo‘mita a’zolari tabiatan «rus inqilobchilari» ta’siriga berilgan, asosiy maqsadga esa faqat Rossiya yordamidagina erishishga ko‘r-ko‘rona ishongan edilar. Ularning mustaqil, mahalliy imkoniyatlarni hisobga olgan, qat’iy yo‘li - dasturi yo‘q edi.

Asosiy xato ham xuddi mana shundan iborat bo‘ldi. Ya’ni Turkiston jadidlari bilan Buxoro jadidlari (aniqrog‘i F.Xo‘jaev tarafdorlari) ning o‘ziga xos farqi ham aynan ushbu masalada ko‘zga tashlandi.

Turkiston jadidlari, yuqorida ta’kidlanganidek, bolshevoylarning va’dalariga ishondi, ammo ayni paytda istiqlol bobida mustaqil o‘z yo‘lini ham tanlab oldi. Bu yo‘lning mohiyati Rossiya oldida to‘g‘ridan-to‘g‘ri taslimchilikdan holi bo‘lgan milliy muxtoriyatchilik asosida hokimiyatni to‘la qo‘lga olish, millat manfaatini dastlab tinch demokratik va keyinroq esa qurol bilan himoya qilishdan iborat edi. Turkiston jadidlari sho‘rolar bosqiniga qarshi so‘nggi imkoniyat qolgunga qadar dadil kurashdilar. Rossiya harbiy kuch-qudratidan cho‘chimadilar va o‘z jonlarini istiqlol uchun garovga qo‘ydilar.

3.