«O’zbekiston temir yo’llari» datk

O’t o’chiruvchi turlari.
Lokomotiv yoki motorvagon harakat tarkibida
yong’in yuz berganda mashinist poyezdni to’xtatish choralarini ko’rishi, 
uni joyida ushlab turishi va yong’in haqida ogohlantirishi kerak. 
Elektrovoz va elektr poyezda asosiy o’chirgichni o’chirishi va tok qabul 
qilgichni tushirishi, undan keyin akkumulyator batareyasini rubilnigini 
o’chirishi kerak. Lokomotiv brigadasi hamma talablarni bilgandan so’ng 
yong’inni o’chirishi boshlashi kerak. 
Poyezdagi yong’inni o’chirish uchun qulay joyda to’xtatib yo’lovchi 
odamlarni tushirishi kerak. Poyezdni temir yo’l ko’prigi, estakada va 
tunellarda to’xtatish man etiladi. 
Agar teplovozda yong’in chiqib qolgan bo’lsa, lokomotiv brigada 
mashinist kabinasini yopishi va zarur holatlarda protivogaz kiyishi kerak. 
Dizel xonasida yong’in bo’lganda o’chirgichni o’chirish tarkibi (taxminan 
15-28 s dan keyin) ishga tushgandan keyin protivogaz kiygan holatda
kirish kerak. Havo yong’in qurilmasi bo’lgan teplovozlarda, yong’in kelib 
chiqsa, mashinist siqilgan havoni chiqarish kranini ochishi, aralashtirish 
quvurchasini qo’lga olib ushlash qismini ochib pufak bilan yong’inni 
o’chirishi lozim. Pufak zaxirasi 5-6 daqiqaga yetishi mumkin. Pufak o’zini 
tarkibi bo’yicha zararli emas, odamga ta’siri yo’q, yong’inni o’chirgandan 
keyin kranlarni yopishi kerak. 
Elektr mashinalar va elektr apparatlarida uglekislotali o’chirgich va 
quruq qum ishlatiladi. Buning uchun o’chirgichni chap qo’l bilan olib 
rastrubini olovga qaratib, o’ng qo’l bilan plombani olib va ventilni ochadi. 
Rastrubini qo’l bilan ushlash ta’qiqlanadi, u ushlagan harorat darrov tushib 
ketadi. Dizel moyi va yoqilg’isini o’chirishda yonayotgan qismining 
chekkasidan o’t o’chirish amalga oshiriladi. Elektr qurilmalari bilan 
bog’liq bo’lmagan taxtali joylarni suv va pufakli o’chirgichlarni ishlatish 
bilan amalga oshiriladi. Harakat tarkibini tashqarisidan o’chirish faqat 
kuchlanish olingan vaqtda, kontakt tarmog’i yerga ulangan holatda suv va 
pufakli o’chirgichdan foydalanish ruxsat etiladi. 
Elektrlashgan yo’llarda lokomotiv va vagonlar tom qismi yonganda
mashinist kontakt tarmog’idagi kuchlanishni olib va uni yerga ulash 
choralarini ko’rishi lozim. Doimiy tok bilan elektrlangan uchaskalarda 
kuchlanishni oldini olishda, oldin yonayotgan tomni uglekislotali 
o’chirgich bilan o’chirishi mumkin.

---

109 

---

110