«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti



Download 13,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet83/102
Sana03.01.2022
Hajmi13,86 Mb.
#317292
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   102
Bog'liq
arxitektura va qurilish konstruktsiyalari

Hassoun M. Nadim. Scructural concrete: theory and design/ M. Nadim Hassoun, South Dakota State University, 
Athem al-Manasser, San-Jose State University. – Sixth Edition, 2012. (552-556 betlar)
 


237 
 
Og‟ma kesimlarga ko‟ndalang kuchlar ta‟siri 
Tajribalarning  ko‟rsatishicha,  og‟ma  kesimlarning  ko‟ndalang  kuchlar  tasiriga  bo‟lgan 
musthamligiyetarli darajada bo‟lmasa, balka shu kesim bo‟ylabyemiriladi. 
 
13.1–rasm. Egiluvchi elementning qiya kesim bo‟yicha sinish sxemalari: 
 a – bosh kuchlanish yo‟nalishining tarhi; b –og‟ma kesimda ko‟ndalang kuchlar ta‟siri 
 
Agar tashqi yuklardan hosil bo‟lgan ko‟ndalang kuchlar qiymati og‟ma kesim qabul qila 
oladigan  qo‟ndalang  kuchdan  kichik  bo‟lsa,  u  holda  og‟ma  kesimning‟  mustahkamligi 
taminlangan bo‟ladi: 
 
Q
O
 =Q
sw
+Q
s,inc
+Q
b
,    
 
 
 
(1) 
 
Bu 
yerda 
Q
O
 
– 
tashqi 
yuklardan 
hosil 
bo‟lgan 
ko‟ndalang 
kuch;  
O – siqilish zonasi markazi; Q
sw
–og‟ma kesimda joylashgan xomutlardagi zo‟riqishlar yig‟indisi; 
Q
s,inc
  –  og‟ma  kesimda  joylashgan  og‟ma  sterjenlardagi  zo‟riqishlarning  vertikal  o‟qqa 
proeksiyalari yig‟indisi; Q
b
 – betonning siqilish zonasi qabul qila oladigan ko‟ndalang kuch. 
Xomutlardagi zo‟riqishlar quyidagi formulalardan topiladi: 
 
Q
sw
=

R
sw
A
sw  
yoki Q
sw
= q
sw

 
 
 
(2) 
 
buyerda  S  –  og‟ma  kesim  proeksiyasi;  q
sw
=R
sw
A
sw
/S  –  xomutlardagi  zo‟riqish 
intensivligi, yani elementning uzunlik birligiga mos bo‟lgan zo‟riqish. 
Q
s,inc
 ning miqdori quyidagi formuladan aniqlanadi: 


238 
 
 
Q
s,inc
 = 

R
sw
A
s,inc
sin


 
 
 
 
(3) 
 
 
13.2–rasm. Og‟ma kesimning ko‟ndalang kuchga hisoblash tarhi 
 
Q
b
 kuchi quyidagicha aniqlanadi: 
Q
b
 = 

b2
(1+

f Q 

n
)R
bt
b
h
2
0
/
c
,  
 
 
 
(4) 
biroq, Q
b

b3
(1+

f Q 

n
)R
bt
b
h
o
 dan kam bo‟lmasligi lozim. 
Aks  holda  betonning  qarshiligiyetarli  bo‟lmaydi.  Bunday  holda  xomutlarning  soni  va 
diametrini yoki betonning sinfini oshirish kerak bo‟ladi. 

b2
  koeffisient  betonning  turiga  karab  1,5...2  oralig‟ida  olinadi. 

b3
=0.4...0,6  –  bu  ham 
betonga  bog‟liq.  Siqiluvchi  tokchalarning  ta‟sirini  hisobga  oluvchi  koeffisient  quyidagi 
formuladan topiladi: 

f
 = 0,75(
b

f
 – 
b
)h‟
f
/
b
h
o

0,5   
 
 
(5) 
Bo‟ylama kuchlar tasirini hisobga oluvchi koeffisient 

n
 quyidagi formulalardan topiladi: 
a) siquvchi bo‟ylama kuchlar mavjud bo‟lganda, 

n
= 0,1N/R
bt
b
h
o

0,5   
 
 
 
(6) 
 


239 
 
b) cho‟zuvchi bo‟ylama kuchlar mavjud bo‟lganda, 

n
= 0,2N/R
bt
b
h
o

0,5   
 
 
 
(7) 
Koeffisientlar yig‟indinsi (1+

f Q 

n


 1,5 
Og‟ma kesimlarga eguvchi momentlar ta‟siri 
Eguvchi momentning qiymati asta ortib borishi natijasida bosh cho‟zuvchi kuchlanishlar 
ham  ortib  borib,  betonning  cho‟zilishdagi  qarshiligi  R
bt,  ser
  gayetganda,  elementda  qiya  yoriq 
paydo bo‟ladi. Betonning cho‟zilish zonasi ishdan chiqadi, barcha cho‟zuvchi kuchlar bo‟ylama 
va  ko‟ndalang  armaturalarga  uzatiladi.  Bunday  holda  armatura  yaxshi  ankerlanmagan  bo‟lsa, 
sug‟irilib  chiqishi,  betonning  siqilish  zonasi  kichrayib,  buzilish  ro‟y  berishi  mumkin.  Bunda 
kuchlanishlar oqish chegarasi 

u
 ga yoki vaqtinchalik karshilik 

u
 ga tenglashadi. 
Og‟ma  kesimning  eguvchi  moment  bo‟yicha  mustahkamlik  sharti  quyidagicha 
ifodalanadi: 
M
O

 M
s
+M
sw
+M
s,inc
,   
 
 
 
(8) 
Bu  yerda  M
O
  –  tayanch  reaksiya  va  tashqi  kuchlardan  O  nuqtaga  nisbatan  olingan 
moment; M

– bo‟ylama armaturadagi zo‟riqishdan olingan moment; M
s
 q R

A

Z; M
sw
 – og‟ma 
kesimda joylashgan xomutlardagi zo‟riqishlardan olingan moment; M
sw
  q 

R
sw
A
sw
Z
sw
;  M
s,inc
  – 
og‟ma sterjenlardagi zo‟riqishlardan olingan moment
M
s,inc
=

R
s,inc
A
s,
incZ
s,inc

 
 
 
(9) 
Eguvchi momentlarning og‟ma kesimlarga bo‟lgan ta‟siri elementning tayanch zonasida 
tekshiriladi. Agar ma‟lum konstruktiv talablarga amal qilinsa, mustahkamlikka hisoblashga xojat 
qolmaydi. 
Agar normal kesim bo‟yicha aniqlangan cho‟ziluvchi armaturani tayanchlargacha davom 
ettirib,  uchlari  ankerlab  qo‟yilsa,  istalgan  og‟ma  kesimning  eguvchi  moment  ta‟siriga  bo‟lgan 
mustahkamligi  ta‟min  etilgan  bo‟ladi.  Ankerlashnik  uchaytirish  maqsadida  ba‟zan  tayanch 
zonasiga qo‟shimcha armature joylanadi yoki sterjen uchlariga plastinalar payvandlanadi. 
 
Og‟ma kesimlarning momentlar bo‟yicha hisobi 


240 
 
 
13.3–rasm. Og‟ma kesimning eguvchi momentga hisoblash tarhi 
Og‟ma  kesimlarning  mustahkamligi  momentlar  bo‟yicha  (9)  formula  yordamida 
tekshiriladi.  Element  eng  havfli  og‟ma  kesimining  bo‟ylama  o‟qqa  bo‟lgan  proeksiyasi  S
1
 
proeksiyalar  tenglamasidan  topiladi.  Eng  havfli  og‟ma  kesim  tayanchga  yaqin  kesimdan 
boshlanadi. Bu kesimda tashqi kuchlardan hosil bo‟lgan moment M yoriq hosil qiluvchi moment 
M
src
 ga teng bo‟ladi. 
Og‟ma  kesimlarni  hisoblashda  neytral  o‟q  holati  barcha  kuchlarning  bo‟ylama  o‟qqa 
bo‟lgan proeksiyalari tenglamasidan aniqlanadi. 
Qator  konstruktiv  tadbirlar  amalga  oshirilsa,  og‟ma  kesimlarning  moment  bo‟yicha  yuk 
ko‟tarish qobiliyati normal  kesimlarnikidan kam  bo‟lmaydi; bunday hollarda og‟ma kesimlarni 
moment bo‟yicha hisoblashga ehtiyoj qolmaydi. 

Download 13,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   79   80   81   82   83   84   85   86   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish