«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksiyadorlik jamiyati toshkent temir yo‘l muhandislari instituti



Download 13,86 Mb.
Pdf ko'rish
bet84/102
Sana03.01.2022
Hajmi13,86 Mb.
#317292
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   102
Bog'liq
arxitektura va qurilish konstruktsiyalari

Armaturalarni  ankerlash.
  Elementning  og‟ma  kesim  bo‟yicha  mustahkamligini 
taminlaydigan konstruktiv tadbirlar quyidagilardan tashkil topadi. Avvalo, xomutlar va bukmalar 
orasidagi  masofalar,  xomutlarning  diametrlari,  shuningdek  bukmalarning  joylanishi  yuqorida 
keltirilgan  talablar  darajasida  bo‟lishi  lozim.  Qolaversa  cho‟zilgan  bo‟ylama  armaturaning 
betonga  mustahkam  birikishi  (ankerlanishi)  ham  katta  rol  o‟ynaydi,  chunki  bunda  armatura 
imkoniyatlaridan  to‟la  foydalaniladi.  Egiluvchi  element  erkin  tayansa,  birikishni  puxtalash 
maqsadida  bo‟ylama  armaturaning  uchi  elementdan  tashqariga  kamida  5d  masofaga  chiqarib 
qo‟yiladi. Agar (1) shart qanoatlantirilmasa, yani hisobga ko‟ra ko‟ndalang armatura talab etilsa, 
u holda armaturaning chiqqan qismi uzunligi 
l
s

10d olinadi (3–rasm). 


241 
 
Payvand to‟rlarda silliq sirtli bo‟ylama armaturalarning uchiga 
I
s
 masofada kamida bitta, 
agar hisob bo‟yicha ko‟ndalang armatura talab etilsa, kamida ikkita ankerlovchi  (biriktiruvchi) 
ko‟ndalang  armatura  payvandlanishi  lozim.  Eng  chetki  ankerlovchi  sterjendan  bo‟ylama 
sterjenning uchigacha bo‟lgan masofa d 

10 mm bo‟lsa, 15 mm dan, d>10 mm bo‟lsa, 1,5d dan 
kam  bo‟lmasligi  kerak.  Ankerlovchi  sterjenning  diametri  eng  yo‟g‟on  bo‟ylama  armatura 
diametrining  yarmidan  kichik  bo‟lmasligi  zarur.  Agar  anker  (biriktirgich)lar  bo‟lmasa, 
armaturaning uchidagi normal kuchlanish nolga teng bo‟ladi; element uchidan uzoqlashgan sari 
armatura  bilan  beton  orasidagi  birikuv  (sseplenie)  hisobiga  kuchlanish  orta  boradi  va 
I
an
 
masofada  (3–  rasm,  v)  uning  qiymati  to‟liq  hisobiy  qarshilik  R
s
  ga  tenglashadi.  Ankerlash 
zonasining uzunligi quyidagi formula bilan aniqlanadi: 
I
an
=(

an
Rs/Rb + 

an
)d, 
 
 
 
 
(10) 
Cho‟zilish  zonasidagi  davriy  profilli  armature  uchun 

an
=0,7  va 

an
=11,  tekis  sirtli 
armature  uchun  esa 

an 
=  1,20  va 

an
=11.  Bundan  tashqari,
I
an
250  mm  dan  va  20d  dan  kam 
bo‟lmasligi  kerak. Chetki  ozod tayanchlarda  ankerlash zonasi  uzunligi  ko‟ndalang armatura va 
ko‟ndalang  yo‟nalishdagi  siqilish  kuchlanishlari  tasirini  e‟tiborga  olgan  holda  hisoblanadi. 
Keyingi omillar ankerlash zonasini ixchamlashtiradi. 
Yig„ma temirbetonli to„sin qurilmasining namunasi. 
To„sin ko„ndalang va bo„ylama armaturadan o„zaklanadi, to„qilgan sinchlar esa – egilgani 
bilan  o„zaklanadi.  To„sinning  ishchi  armaturasi  egilish  momenti  epyurasiga  muvofiq  bo„ylama 
qismga joylashadi. Ko„ndalang tik o„zaklar yoki qisqichlar o„zaro cho„zilgan va siqilgan to„sin 
qismini bog„laydi, yoriluvchi va asosiy cho„ziluvchi zo„riqishni qabul qiladi. 
Yig„ma  to„sinning  tavr  kesimini  o„zaklangan  qismida  qovurg„alardagi  payvandlangan 
sinchlar bilan bir qatorda. 
Yig„ma  to„sinlarning  tavr  qismida  qatorlarni  o„zaklash  uchun  qovurg„alardagi 
payvandlangan sinchlar bilan bir qatorda payvandlanuvchi sim to„rlar qo„llaniladi. Temirbetonli 
to„sinlarni o„zaklash namunalari 9.4.rasmda ko„rsatilgan. 
Egiluvchi  temirbeton  unsurlarni  oddiy  o„zaklashda  qo„llanib  qolmay  balki  oldindan 
zo„riqtirilgani  armaturalarda  ham  qo„llaniladi.  Ularni  tayyorlashda  og„ir,  maydonli  va  engil 
V15…V60 sinfli betonlar ishlatiladi. 
Yig„ma  unsurlarni  o„zaro  bir-biri  ilan  biriktirish  chiqarib  qoldirilgan  armaturani 
payvandlash  orqali  bajariladi  yoki  betonni  yaxlitlash  uchun  metalli  qo„yilgan  detallar  bilan 
biriktiriladi. 
2.
 
Unsurlarning  ixtiyoriy  kesimi  uchun  hisoblash  tenglamasining  xulosasi.  Egiluvchi 
unsurlarning ko„tarish qobiliyatining batamom tugashi egiluvchi moment 
 


242 
 
М
 
ning uncha kata bo„lmagan yoki ko„ndalang nulevoy kuch Q (kesimning ko„ndalang o„qiga 
J-J  normal)  dan  sodir  bo„lishi  mumkin.  SHuningdek  solishtirganda  moment  M  qiymatidan 
uncha katta bo„lmagan ko„ndalang kuchdan Q ham. 
Unsurlar kesimidagi ishchi armaturaning soni va mexanik xususiyatlariga bog„liq bo„lib, 
ikki  holatning  birida  normal  kesim  bo„yicha  buzilish  sodir  bo„lishi  mumkin.  Demak,  agarda 
armaturalar soni ba‟zi aniqlangan qiymatlardan oshmasa (to„g„ri o„zaklangan to„sin) cho„zilgan 
armaturaning oquvchanligidan katta bo„lmagan moment qismida buzilish boshlanadi, cho„zilgan 
qismda darzlar unsurlarning sezilarli balandligida rivojlanadi, egilish keskin ko„payadi va faqat 
shundan so„ng siqilgan qismdagi beton eziladi (III bosqich 1 holat, 6 ma‟ruzaga qaralsin). 
Agarda  armaturalar  soni  aniqlangan  qiymatdan  ko„p  bo„lsa  (o„ta  o„zaklangan  to„sin)  u 
holda buzilish betonning siqilgan qismidan boshlanadi. Bu holda zo„riqish cho„zilgan armaturada 
chegaraviy  qiymatga  etib  bormaydi  (cho„zilgandagi  oqish  chegarasi),  armaturadan  foydalanish 
to„liq  bo„lmaydi.  Kam  armatura  bo„lganda  birinchi  darzlarni  paydo  bo„lishi  bilan,  armatura 
darhol uziladi, unsurlar beton kabi buziladi. 
Yuqorida  ko„rsatilgan  sabablarga  binoan  ko„tarish  qobiliyatining  tugashini  unsurlarning 
normal kesim bo„yicha egilishini ikki holatda hisoblash bilan farqlanadi: 
1  holat.  Siqilgan  betonda  va  cho„zilgan  armaturada  zo„riqishning  chegaraviy  qiymatiga 
erishilganda ya‟ni hisobiy qarshiliklar R
v
 va R
s

2  holat.  Siqilgan  betonda  siqilish  qarshiligi  chegaraviy  qiymatga  erishilganda  (R
v
), 
cho„zilgan armaturada esa R
s
 o„rniga ζ
s
 kam zo„riqish ta‟sir etganda. 1 va 2 holatlar o„rtasidagi 
chegara joyi siqilgan qismning ξ=xh
o
 nisbiy balandligiga bog„liq holda o„rnatiladi. 
 
Qiymat ξ da bir vaqtning o„zida siqilgan qism betoni va cho„zilgan armaturada ko„tarish 
qobiliyati so„nib boradi, ξ
R
 bilan belgilanadi. Agar ξ≤ξ 
R
 – 1 holatda bo„ladi, agarda ξ>ξ
R
 bo„lsa 
2 holatda o„rin tutadi. Siqilgan qismning ξ
R
 nisbiy balandligining chegaraviy qiymati tajribadan 
olingan  formula  orqali  ξ
R
  ζ 
s
  bog„liqligi  ko„p  marotaba  statistik  qayta  ishlangan  tajriba 
tekshirishlari asosida aniqlaymiz: 

Download 13,86 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   80   81   82   83   84   85   86   87   ...   102




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish