O‘zbekiston tarixini davrlashtirish masalasi. Formatsion yondashuv, mintaqalarning

120-savol:
 Mustaqil O‘zbekistonda aholining huquqiy ongi va huquqiy madaniyatini yuksaltirish. 
(Qonunlarni bilish, huquqiy ta'lim, huquqshunoslik) 
Shaxs bilan davlat o‘rtasidagi bog‘liqlik, munosabatlar fuqarolarning umumiy yoki konstitutsiyaviy 
holati; maxsus yoki mavqei bilan bog‘liq holati; lavozimi bilan bog‘liq holati; tasodifiy vaziyatlarda 
ishlovchi shaxslar holati kabi huquqiy holatlari orqali qaror topadi. Ayrim tadqiqotchilar ular qatoriga 
shaxsning davlatga mansubligi, ya’ni shu davlatning fuqarosi bo‘lishi yoki bo‘lmasligini ham kiritadi. 
Albatta, shaxsning qaysi davlat fuqarosi ekani huquqiy holat uchun muhimdir. Ammo milliy huquqni 
shakllantirishda xalqaro me’yorlarga tayanish huquqiy taraqqiyotning yetakchi an’anasi bo‘layotgan 
ekan, u yuqoridagi huquqiy holatlarga ta’sir etmay qolmaydi. U, avvalo, shaxs huquqiy holatining 
kengayishida aks etadi. Bunga huquqiy davlatning yo‘l yomonligi sababli haydovchilar oldidagi yoki 
sanitariya-epidemiologiya xizmatining talab darajasida emasligi sababli zarar ko‘rgan fuqarolar oldidagi 
javobgarligi haqida qonunlar qabul qilinishi misol bo‘lishi mumkin. Hatto ilmiy adabiyotlarda davlatning 
fuqaro oldida javobgarligi haqida maxsus qonun qabul qilish zarurligi ta’kidlanmoqda. Demak, shaxsning 
huquqiy holati, erkinliklari, davlat bilan munosabatlari huquqiy davlatda kengayadi. Bu esa, o‘z 
navbatida, davlatning shaxs erkinliklarini ta’minlashdagi o‘rni va ahamiyati oshishidan dalolat beradi. 
Shaxs huquqiy holatining, erkinliklarining kengayishi davlat funksiyalarining qisqarishi hisobiga sodir 
bo‘lmaydi. Fuqarolik jamiyatini rivojlantirish aslo davlatni zaiflashtirish yoki uni o‘z funksiyalarini 
bajarishdan chetlashtirish hisobiga amalga oshirilmasligi kerak. Aksincha, davlat hokimiyat organlarini 
qonuniylik va huquqiy tartibni jamoatchilik obro‘siga tayangan holda har tomonlama mustahkamlashi 
zarur. 
Huquqiy davlat fuqarolik jamiyati shaklidir va davlat huquqiy bo‘lnshi uchun kuchli, hayot kechirib keta 
oladigan, erksevar, har qanday antidemokratik avtoritar tajivuzlarga qarshilik ko‘rsata oladigan jamiyat 
bo‘lish« kerak. Buning o‘chun esa avvalo Davlat hokimiyatini demokratiya, o‘znni o‘zi boshqarish va 
xalqning to‘la Hokimligi prinsiplari asosida qayta tashkil etish zarur. Huquqiy davlatga borish yo‘lida, 
avvalo jamiyatga ma’muriy buyruqbozlik bilan rahbarlik qilishni, byurokratizmni, saylab qo‘yiladigan 

---

organlar ustidan ijro etuvchi organlar hukmronligini, shaxsning, jamoalarning siyoeiy jihatdan o‘z-o‘zini 
ifodalash shakllarining rivojlanmaganligani yengib o‘tish, odamlarning davlatga bo‘lgan munosabatlarini 
(unga doimo zo‘ravonlik, majburlash apparati deb qarab kelingan edi) qayta ko‘rib chiqish zarur. 
Jamiyatning huquqiy ongi va huquqiy madaniyati huquqiy davlatning muhim omili.va shartidir. Ammo 
tuban siyosiy-huquqiy savodlilik va chalasavodlilik, hatto savodsizliq, rasmiy nuqtai nazarga qarab ish 
ko‘rish, rasmiy so‘z bilan haqiqiy ahvol  o‘rtasidagi farqqa odatlanish xos bo‘lgan, ma’muriy-
buyruqbozlikka asoslangan davlat huquqiy ongi   va  huquqiy madaniyatidan farq qilib, huquqiy davlat 
madaniyati va Huquqiy ongi uchun: yuqori siyosiy va huquqiy savodxonlik hamda faollik zo‘ravonlik va 
huquq buzilishlariga qarshi tura olish qobiliyati va bunga tayyorlik xos bo‘ladi.