O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

muzoriylar 
mehnat qilishgan.
Soliq tu rla ri.
Sug'orma dehqonchilik yerlaridan olinadigan asosiy soliq 
xiroj 
deb atalgan. Xiroj mahsulot yoki pul holida tolangan. U hosilga va 
yeming unumdorligiga qarab belgilangan. Chunonchi, daryo, buloq va 
koriz suvlari bilan sug'oriladigan obikor yerlardan xiroj hosilning 
1/3 qismi
(33 foiz) 
miqdorida olingan. Lalmikor yerlardan hosilning 
1/6, 
ya’ni 
16,5
foizidan 
to 
1/8, 
ya’ni 
12,5 foizigacha 
miqdorida soliq undirilgan. Mulk 
yerlarining bir qismidan 
ushr, 
ya’ni hosilning 
1/10 qismi 
miqdorida soliq 
olingan. Bunday yerlar, odatda, zamonasining ilm-fani, ma’rifati va ma’naviy 
hayotida muhim nufuzga ega ulamolarva mashoyixlar tasarrufida bolgan. 
Chorva mollaridan 
1/40, 
ya’ni 
2,5 foiz 
miqdorida zakot olingan. Asosiy 
soliqlardan tashqari mehnatkash aholi 
begor 
ishlarida ham qatnashgan.
9.5. HUNARMANDCHILIK VA SAVDO
H unarm andchilik.
Ko'pgina shaharlarda zargarlik, miskarlik, ignasoz- 
lik, sovutsozlik, toshtaroshlik, shishasozlik, ko'nchilik kabi hunarmand­
chilik mahallalari bolgan. Hunarmandchilik sohasida to'qimachilik, kulol- 
chilik, chilangarlik, temirchilik va binokorlik yetakchi o'rinni egallagandi. 
Shaharlarda ip, ipak, jun va kanop tolasidan turli xildagi rangdor, guldor 
hamda nafis va dag’al gazmollar ko’plab to‘qib chiqarilardi. XV asrda 
ternir buyum, qurol-yarog' va asboblar yuqori darajaga ko'tariladi. Metall 
buyum yasovchilarning aksariyati uy-ro‘zg‘or buyumlari, qurol-yaroglar 
va asbob-uskunalar yasovchi temirchilardan iborat edi. Ular orasida 
mix yasovchilar, taqachilar, sim cho'zuvchilar, pichoqchilar kabi turli xil 
buyumlar yasovchi ustalar bolgan. Shaharlarda, xususan, Samarqand 
va Hirotda zargarlik rivoj topadi.
0 ‘rta asr hunarmandchiligida kulolchilik eng rivoj topgan sertarmoq 
sohaga aylanadi. U kosagarlar, xum va xumchasozlar va tandirsozlar

---

108
kabi bir necha tarmoqlarga bo'linadi. Bu davrda tosh yo'nish, unga sayqal 
berib, o'ymakor naqshlar va husnixat bitish san’ati kamolotga yetadi. 
Samarqandda