O'zbekiston tarixidan universal qo'llanma

«hojib» 
lavozimiga ko'tarilgan. Hojiblarning 
boshlig'i 
«hojib ul-hujob» 
yoki 
«hojibi buzruk» 
deb yuritilardi. Bunday 
unvon som oniylar saroyida oliy unvor hisoblanardi. 
U 
saroyda turar 
va dargohning ishlarini boshqarardi. Somoniylar sarbozlardan tashqari 
ozod m ehnat ahlidan tuzilgan harbiy qo'shinlarga ega edilar. Harbiy 
qo'shin v a uning ta’minoti bilan 
ariz devoni 
deb atalgan maxsus vazirlik 
shug'ullanardi.
5.3. SOMONIYLAR DAVRIDA IJTIMOIY-IQTISODIY HAYOT
Qishloa xo'jaliai.
IX -X asrlarda 
Movarounnahr va Xorazm aholisl- 
ning a so siy qismi sug'orma dehqonchilik bilan shug'ullanardi. Serunum 
vohalarda g'allakorlik, sholikorlik, paxtachilik, sabzavotchilik, polizchilik

---

57
va bog dorchilik yuqori darajada rivoj topgandi. Aholi arpa, bug'doy, tariq, 
mosh, adas-yasmiq, kunjut, no'xat, zig'ir, jut va shu kabilarni yetishtirardi. 
Zig'ir, kunjut va kanakunjutdan moy olinardi. Paxtaning ingichka tolali 
g‘o‘za navlari ekilardi. Movarounnahrda o'simliklardan turli xil dori-darmon 
va bo'yoqlartayyorlanardi. Bog'dorchilik ham keng ravnaq topgandi. Bog' 
va chorbog'larda uzum, anjir, olma, nok, behi, o'rik, shaftoli, olxo'ri, olcha, 
tut, jiyda va ko'pglna boshqa mevalar yetishtirilardi. Uzumdan mayiz, 
shinnl, slrka va musallas tayyorlanardi. Sabzavot va poliz ekinlari serob 
bo'lib, qovunlar nlhoyatda sh irali edi. Qirqma qovunlar va qovun qoqilari 
Sharqning uzoq-uzoq shaharlariga olib borilardi.
Dehqonchilik solig'i -
xirojdan 
xazinaga tushadigan daromad davlat 
kirim-chiqimining kattaginaqismini qoplardi. Shu bols somoniylar mam- 
lakatda dehqonchilik xo'jaligini rivojlantirishga katta e’tibor berdilar. 
Dehqon paykallariga suv yetkazib berish uchun